Có thể dễ dàng nhận ra rằng, chìa khóa mang lại cơ hội giành chiến thắng cho đoàn quân của huấn luyện viên Roberto Mancini trước chủ nhà Anh vào Chủ Nhật tới nằm ở khả năng thay đổi lối chơi linh hoạt trong từng thời điểm của trận đấu.

Ở kỳ Euro lần này, Italy đã trút bỏ được thứ bóng đá khô khan thường thấy. Thay vào đó, họ mang đến sự tinh tế trong cách triển khai tấn công cùng lối đá hoa mỹ, đẹp mắt. Tuy nhiên, lối đá giúp Italy đánh bại Tây Ban Nha, giành tấm vé đến Wembley để chơi trận chung kết với tuyển Anh lại chính là khả năng phòng ngự mang dáng dấp của lối đá Catenaccio huyền thoại. 

Không quá ngạc nhiên khi Roberto Mancini xây dựng Azzurri theo hình ảnh phản chiếu của chính mình. Chủ yếu chơi với vai trò Trequartista trong những năm tháng quần đùi áo số, Mancini thậm chí từng viết hẳn một luận văn về vai trò của các tiền đạo lùi. Ghi tới hơn 200 bàn thắng trong suốt sự nghiệp, cựu huấn luyện viên của Manchester City biết rõ việc tạo ra cơ hội đóng vai trò quan trọng đến mức nào.

Nếu như 4 trận đấu đầu tiên, lối chơi tấn công áp đặt là lựa chọn yêu thích của Italy thì trong hai trận đấu gần đây gặp Bỉ và Tây Ban Nha, "Đội bóng áo thiên thanh" lại cho khán giả và các đối thủ của mình chiêm ngưỡng sự lợi hại trong khả năng đổ bê tông nơi hàng phòng ngự và chờ đợi thời cơ ở những pha phản công nhanh cực kỳ nguy hiểm, thứ "đặc sản" làm nên tên tuổi của nước Ý trong lịch sử bóng đá thế giới. Bàn thắng mở tỷ số của Federico Chiesa trong trận bán kết trước Tây Ban Nha là ví dụ điển hình cho điều đó.

Nhà vô địch World Cup 2006 cho thấy, hàng thủ được chỉ huy bởi Giorgio Chiellini và Leonardo Bonucci không hề bị ảnh hưởng khi đội bóng dâng cao đội hình lên tấn công. Màn trình diễn tuyệt vời của bộ đôi trung vệ kỳ cựu này trong trận kết với Tây Ban Nha khiến La Roja vô cùng khó khăn để chọc thủng lưới của thủ thành Gianluigi Donnarumma.

Sự dứt khoát trong khâu phòng ngự giúp Italia sở hữu thành tích 33 trận bất bại trước trận chung kết gặp tuyển Anh. Cựu thủ môn của AC Milan vẫn chưa từng để thủng lưới nhiều hơn một bàn sau 32 lần ra sân cho đội tuyển quốc gia. Nếu Azzurri có thể tạo ra một bức tường phòng ngự chặt chẽ tương tự, họ có cơ hội vô cùng lớn để đánh bại Tam Sư ngay tại "thánh đường" Wembley.

Tuy nhiên, Tam sư là mối đe dọa không hề nhỏ, không chỉ bởi họ có lợi thế sân nhà. Gareth Southgate cũng liên tục thay đổi phong cách chơi trong suốt giải đấu. Huấn luyện viên người Anh chọn cách tiếp cận trận đấu rất thực dụng. Tam sư lọt vào trận Chung kết dựa trên một hàng thủ vô cùng vững chắc. Với Southgate, ông luôn xác định giữ sạch lưới là điểm tựa để thành công.

Người Anh tỏ ra thoải mái nhất khi chơi ở thế cửa dưới. Trận đấu với Đan Mạch cho thấy họ dễ bị lúng túng trước những đường chuyền nhanh, điều mà Roberto Mancini không nên bỏ qua. Đan Mạch từng tạo đột biến bằng tốc độ ở nhiều thời điểm, hàng tiền vệ 2 người của Anh thường bị áp đảo về mặt quân số và không thể ngăn cản các tình huống "đánh vỗ mặt" của đối thủ.

Như vậy, kế hoạch chi tiết cho Italy là tương đối rõ ràng. Con đường tốt nhất để chiến thắng là nhường lại thế trận và quyền sở hữu bóng cho chủ nhà. Tam sư tỏ ra thiếu sáng tạo trong các pha phát động tấn công, trong khi khả năng dứt điểm của họ cũng không quá tốt. Anh có ưu thế trong các tình huống phối hợp đá phạt góc nhưng Ý chưa bao giờ ngại các tình huống bóng chết.

Tất nhiên, đội tuyển Anh chưa bao giờ nếm trải cảm giác vô địch sau chiến thắng tại World Cup 1966. Sẽ có rất nhiều áp lực đặt lên đôi vai của Tam sư trong trận đấu này, đặc biệt là trước một sân vận động chủ yếu toàn các cổ động viên của đội chủ nhà. 

Tuyển Ý hiện tại là sự pha trộn tuyệt vời giữa cũ và mới, hài hòa giữa tấn công và phòng thủ. Họ sở hữu những tiền vệ có khả năng kiểm soát lối chơi tốt, nếu Azzurri có thể khiến Wembley im lặng bằng cách "gọi hồn" Catenaccio và biết cách chắt chiu cơ hội, một đêm ác mộng ở London đang chờ sẵn người Anh.

Huấn luyện viên huyền thoại Sir Alex Ferguson từng nói rằng: "Tấn công giúp bạn thắng trận, còn phòng thủ mang lại chức vô địch". Nếu Ý có thể kết hợp cả hai theo cách hoàn hảo nhất vào đêm Chủ nhật, họ sẽ là nhà vô địch mới của châu Âu.

HUY TRƯỞNG