Bài được lược dịch theo "Maradona: The making of a footballing legend" của tác giả Daniel Edwards, tờ Goal.com

Diego Maradona là một trường hợp hiếm gặp. Bởi lẽ sau hàng tá những scandal mắc phải, người ta vẫn dành tặng cho ông những lời tri ân vô cùng sâu sắc trong ngày huyền thoại bóng đá người Argentina qua đời.

Câu chuyện về một con người kỳ lạ như thế bắt đầu từ 60 năm trước…

Một ngôi sao ra đời

Vào ngày 30/10/1960, nhà Maradona chào đón thành viên thứ 5, Diego.

Lúc Diego Maradona ra đời, không chỉ người thân trong gia đình hạnh phúc mà cả đội ngũ bác sĩ tại bệnh viện cũng phải thốt lên vui sướng. Hôm ấy họ đón tổng thể 11 đứa bé mới sinh, nhưng chỉ mình Diego là con trai. Bác sĩ Policlinico Evita, người trực tiếp đỡ đẻ cho bà Dalma Salvadora 'Tota' Franco cho rằng đây là một điều may mắn.

Nhà Maradona tin vào điều đó. 2 tháng sau, họ hào hứng đưa Diego đến nhà thờ Pompeya làm lễ rửa tội. Nhờ phước lành Chúa ban, Diego Maradona rất khỏe mạnh. 

Tấm ảnh đầu tiên chụp huyền thoại bóng đá thế giới tương lai ghi lại cảnh một cậu bé mũm mĩm, tóc bù xù nằm ngoan ngoãn trên tay bố mẹ để vị linh mục làm phép. Mắt của đứa trẻ ấy sáng lên, mang theo những kỳ vọng vô bờ bến của người thân. Họ tin đây có thể là một ngôi sao giúp vượt qua cảnh nghèo khó.

Gia cảnh nhà Maradona tương đối đặc biệt. Bố mẹ ông là người di cư, đông con nên chẳng mấy dư giả. Nhưng hạnh phúc vẫn tràn ngập trong ngôi nhà dột lỗ chỗ, nơi mà Diego Maradona từng bật cười mà mô tả lại: “Tôi thấy mưa ở trong còn nặng hạt hơn cả bên ngoài”. 

Thật ra chuyện nhà cửa ra sao không khiến cậu bé Diego Maradona phiền lòng. Khi còn nhỏ, ông chẳng cần gì nhiều, ngoài một quả bóng do người chú tặng năm lên 3 tuổi.

Trái bóng do chú tặng trở thành vật bất ly thân của Diego Maradona, cùng ông chinh chiến mọi con phố khu vực ngoại ô Buenos Aires. Không có đứa trẻ nào ra đá cùng thì Diego Maradona chơi một mình. Ông rê dắt, tâng bóng ở ngay đoạn đường đất phía trước căn nhà. Nhiều khi Diego Maradona ghét mưa, vì mưa khiến đường đất trở nên lầy lội, làm ông mất luôn cái sân chơi nhỏ của mình.

Yêu bóng đá, nhưng có lần Maradona đã suýt chết vì nó. Năm lên 7 hoặc 8, vì mải đuổi theo trái bóng nên ông rơi vào một cái bể tự hoại. “Tôi cố với đến quả bóng để rồi bị lún sâu xuống lúc nào không hay. Lúc phân ngập đến cổ thì chú tôi tới kịp”, Diego Maradona kể lại trong quyển tự truyện.

“Chú lội xuống rồi đưa tay ra nắm lấy tôi. Nếu ông ấy không làm thế thì tôi đã mất mạng trong cái bể xí ấy, chỉ vì đuổi theo một quả bóng”.

Diego… Caradona

Chuyện về Diego Maradona nhiều khi như những trang sử thần thoại về một thiên tài vượt trội hơn tất cả chúng bạn. Chưa 10 tuổi nhưng ông đã khiến tất cả phải trầm trồ vì kỹ năng chơi bóng của mình.

Sau một thời gian ngắn ăn tập ở Estrella Roja, Diego Maradona được mời đi thử việc ở Argentinos Juniors, CLB thuộc giải đấu cao nhất Argentina.

Khu vực Diego Maradona sống mang tiếng là ngoại ô thành phố, nhưng đi đến trung tâm là cả một vấn đề. Phải khó khăn lắm ông mới xin được bố mẹ cho đi thử việc, nhưng vừa đến nơi đã nghe tin sét đánh: Vì mưa lớn nên buổi thử việc ngày hôm nay bị hủy.

Đưa mắt nhìn đám trẻ, trong đó có Maradona, ngơ ngác không biết phải làm gì, ông Francis Cornejo - nhân viên tìm kiếm tài năng trẻ của CLB - đưa ra một quyết định để hành trình của chúng trở nên không vô ích.

Một trận đấu giao hữu nhỏ sẽ được tổ chức ở công viên Saavedra phía bên kia thành phố, Francis Cornejo thông báo cho lũ nhỏ, khiến mắt của chúng sáng lên. Lương tâm Francis Cornejo thanh thản vì làm được điều tốt, nhưng chính quyết định ấy đã giúp ông nhận được một đặc ân chẳng ngờ: Tận mắt chứng kiến “viên ngọc thô” Diego Maradona thi đấu.

“Họ nói vào một thời điểm nào đó trong đời người, ai cũng sẽ nhìn thấy một phép màu. Chỉ là lúc ấy mình có nhận ra hay không mà thôi”, ông Francis Cornejo viết trong cuốn Cebollita Maradona.

Bằng cách nào đó trái bóng tròn như dính vào chân của Diego. Những đường chuyền tinh tế, xử lý góc hẹp mà các cầu thủ chuyên nghiệp còn khó có thể thực hiện nay được một cậu nhóc chưa lên 10 làm dễ dàng. Chính vì thế, sự ngờ vực là những gì ông Francis Cornejo cảm thấy đầu tiên khi nhìn Maradona thi đấu trên sân.

“Sao có thể thế được, chắc chắn nhóc kia đã gian lận tuổi. Làm gì có ai mới 8 tuổi đã đá được như thế”, ông Francis Cornejo tự nhủ.

Đinh ninh vậy nên điều đầu tiên Francis Cornejo làm sau khi trận đấu kết thúc là đi thẳng đến Maradona. Ông yêu cầu cậu nhóc bí ẩn ấy trình thẻ căn cước. 

Diego Maradona không có, cậu trả lời với giọng ú ớ như một đứa trẻ vừa bị bố mẹ bắt được vì tội trốn học. Francis Cornejo nhìn thẳng vào mắt Diego và hỏi lại lần cuối: Này, có chắc là cháu mới 8 tuổi không thế?

- Vâng, thưa ông, Diego Maradona đáp lại. Lần này câu trả lời đã rõ ràng hơn.

“Nếu Diego Maradona 8 tuổi thật thì tôi đã tìm được một tài năng trẻ quá triển vọng cho đội bóng. Nhưng thực ra nếu nhiều tuổi hơn thì tôi vẫn sẽ giữ nhóc ấy ở lại”, Francis Cornejo khẳng định.

Diego Maradona sau đó được ông Francis Cornejo đưa vào đội trẻ Argentinos. Nhờ Diego, đội bóng này đã thắng tới 136 trận đấu liên tiếp trong giai đoạn từ năm 1973 đến 1974. Chức vô địch nghiễm nhiên thuộc về họ sau thành tích tuyệt đối như vậy.

Báo chí Argentina bắt đầu chú ý đến cậu nhóc tóc xù “làm cỏ” hệ thống giải trẻ. Vào ngày 28/9/1971, Diego Maradona lần đầu xuất hiện trên tờ Clarin. Nhưng vì còn quá ít thông tin về Diego nên tờ này đã mắc sai lầm dở khóc dở cười. Họ ghi nhầm tên Diego Maradona là Diego… Caradona.

“Cậu nhóc ấy thuận chân trái, nhưng cũng có thể chơi tốt bằng chân phải. Diego Caradona, 10 tuổi, được rất nhiều CĐV vỗ tay tán thưởng trong trận đấu giữa Argentinos Juniors và Independiente. Caradona đã thể hiện những kỹ thuật thượng thừa ngay cả khi chân không đi giày”, trích bài báo có tiêu đề “Bearing and class of a super star” trên trang Clarin.

“Caradona không giống một cậu bé hiện đại, nhưng cậu ấy thực sự như thế. Và với những cầu thủ như cậu bé này, bóng đá Argentina sẽ không bao giờ cạn kiệt nhân tài”.

Được săn đón khắp Argentina

Một thời gian sau bài báo đó thì người ta đã biết tên đúng của Maradona.

15 tuổi, Diego Maradona được ra sân trong trận đấu thuộc giải cao nhất Argentina. Dù chỉ vào sân từ băng ghế dự bị và phải nhận kết quả thua 0-1 chung cuộc trước Talleres, nhưng với Diego, lịch sử đã sang trang mới vào ngày hôm đó.

“Tôi đã vươn tới thiên đàng bằng chính đôi tay của mình”, Diego Maradona kể lại.

100 bàn thắng sau 150 lần ra sân là thành tích không tưởng với một cầu thủ chỉ mới 20 tuổi. Diego Maradona đã làm được điều ấy, vươn mình trở thành cầu thủ được đánh giá cao nhất bóng đá Argentina vào những năm 1980.

Tài năng của ông là rất cần thiết với ĐTQG, trong bối cảnh bóng đá quốc tế bấy giờ do người Ý thống trị. Argentina cần một nhân tài ngàn năm có một như Diego Maradona để lật đổ đội bóng thiên thanh, để chứng tỏ ở Nam Mỹ không chỉ có mỗi Brazil là cường quốc bóng đá.

Ấy thế mà những kỷ niệm đầu tiên của Diego Maradona trong màu áo đội tuyển thật sự đáng quên. Năm 18 tuổi, dù đã thể hiện rất tốt trong màu áo Argentinos nhưng Maradona bị HLV Cesar Menotti loại trong lần chốt đội hình cuối cùng. Để rồi trong danh sách cầu thủ Argentina vô địch World Cup 1978 không có tên của tài năng lớn nhất.

Có lẽ những gì Maradona làm được trong màu áo Argentinos là chưa đủ. Ông cần một bến đỗ mới, một thử thách mới.

Sau World Cup 1978, Sheffield United muốn đưa Maradona về nước Anh. Nó đúng ra đã thành hiện thực nếu như quá trình thương lượng tiền hoa hồng giữa người đại diện và CLB không đổ vỡ đúng phút cuối.

Cuộc tranh giành Diego Maradona vì thế lại quay về 2 ông lớn Boca Juniors và River Plate.

Boca lâm vào tình cảnh tài chính khó khăn. Những gì họ để lên bàn đàm phán không thể sánh bằng River Plate, nhưng Diego Maradona sau cùng lại lựa chọn đội bóng này. Thế là một hợp đồng vay mượn siêu phức tạp được ký kết. Boca có được Diego Maradona, nhưng mất 2,5 triệu USD và 6 cầu thủ khác cho Argentinos. Hợp đồng này còn ghi rõ điều khoản, Argentinos có toàn quyền chuyển những khoản nợ của họ với LĐBĐ Argentina cho Boca Juniors, vì Diego Maradona.

Boca sau cùng không thể đáp ứng được mức phí mua đứt do Argentinos yêu cầu nên đành để Maradona trở lại. Thực ra Maradona chỉ trở lại đội bóng thơ ấu vài ngày trước khi lại lên đường. Lần này, ông tới châu Âu đầu quân cho CLB Barcelona.

Tụt dốc

Vào thời điểm Diego Maradona tự thổi tắt nến trên chiếc bánh mừng sinh nhật lần thứ 30 của mình, ông đã vươn lên trở thành vị vua của bóng đá thế giới. Ông gồng gánh Argentina vô địch World Cup 1986, trở thành người hùng dân tộc.

Ở cấp CLB, Maradona đem về cúp vô địch Italy cho Napoli trong 2 mùa giải, 1986-1987 và 1989-1990. Người Ý coi Maradona như đứa con, dù ở World Cup năm 1990 chính ông là người gieo sầu cho đội tuyển quốc gia của họ ở vòng bán kết.

Không chỉ fan Ý, Maradona còn có rất nhiều người hâm mộ trên toàn thế giới. Người ta yêu quý ông sau World Cup 1986, bao gồm cả bàn thắng được ghi bởi “Bàn tay của Chúa” hay “Pha lập công của thập kỷ” vào lưới ĐTQG Anh. Khác biệt duy nhất giữa fan Ý và fan quốc tế là họ quý trọng Diego Maradona không chỉ bởi những gì ông làm được trên sân, mà cả những gì ông chịu đựng để cống hiến cho ĐTQG.

Một tuần trước khi World Cup 1990 diễn ra, Diego dính 2 chấn thương liên tiếp trên sân tập.

Cú va chạm đầu tiên khiến móng chân cái của ông bị lật. Pha bóng thứ 2 thậm chí còn nguy hiểm hơn, khiến mắt cá bị tổn thất vô cùng nặng nề. 

Trước khi chịu những pha va chạm này, mắt cá chân trái của Diego Maradona trở nên vô cùng mong manh. Ông từng bị Andoni Goikoetxea, cầu thủ có biệt danh “gã đồ tể xứ Bilbao” đạp đúng mắt cá khi còn khoác áo CLB Barcelona. Cộng với tình huống va chạm trên sân tập nhắc đến ở trên, Diego Maradona phải hoàn tất quá trình chuẩn bị cho World Cup với cái mắt cá sưng to như quả táo.

“Tôi chưa bao giờ phải cảm nhận cơn đau khủng khiếp như thế ở kỳ World Cup ấy”, Maradona khẳng định. “Tôi thậm chí còn chẳng biết mắt cá của mình có trở lại như bình thường được không nữa”.

“Các bác sĩ bảo rằng tôi không thể thi đấu trong tình trạng như vậy. Nhưng chắc chắn tôi không thể bỏ mặc đồng đội ở ĐTQG được. Qua từng trận, họ đã thể hiện một tinh thần chiến đấu vô cùng quật cường. Với tư cách là đội trưởng, tôi không thể rút khỏi trận đánh lớn đó”.

Ở tuổi 30, Diego Maradona đúng ra phải đạt đến độ chín. Sau kỳ World Cup khủng khiếp năm 1990, chân của ông đã trở lại như bình thường, giúp Maradona tiếp tục phô diễn thứ ma thuật của mình trên sân.

Nhưng chỉ 4 tháng sau chiến thắng 1-0 trước Fiorentina, thảm họa đã ập đến.

Diego Maradona bị yêu cầu đi kiểm tra doping. Kết quả trên giấy ghi rõ, ông có dùng cocaine.

Ngay lập tức, huyền thoại người Argentina bị tống khứ về Buenos Aires. Dù không muốn, LĐBĐ Ý vẫn phải đưa ra hình phạt cực nặng dành cho một trong những ngôi sao lớn nhất giải đấu của họ, đó là cấm tham dự mọi hoạt động liên quan đến bóng đá trong vòng 15 tháng.

Một cái kết tồi tệ cho Maradona, nhưng với người dân tại Napoli, ông vẫn xứng đáng với huyền thoại của thành phố. Nhờ ma thuật của Maradona, Napoli thoát khỏi ánh nhìn phân biệt đối xử của giới giàu có phía bắc nước Ý. Vì thế họ không thể quay lưng với ân nhân trong lúc ông gặp rắc rối bên ngoài sân cỏ.

Suýt chết trong cơn mê man

Buổi kiểm tra doping ở San Paolo là bước ngoặt của cuộc đời Diego Maradona, mở màn cho chuỗi những ngày tháng mà chính sự ương ngạnh khiến ông không thể kiểm soát nổi bản thân nữa.

Khi lệnh cấm kết thúc, Diego Maradona vẫn trở lại sân cỏ. Ông chuyển sang chơi cho Sevilla, Newell’s Old Boys và cũng được gọi lên ĐTQG Argentina một lần nữa. Nhưng ngựa quen đường cũ, Diego Maradona lại thất bại trong một bài kiểm tra doping trong kỳ World Cup năm 1994. Lần này ông dùng một loại thuốc lợi tiểu, thứ mà các cơ quan chức năng cấm các cầu thủ, VĐV sử dụng. Maradona lập tức bị loại khỏi World Cup và bị cấm thi đấu quốc tế vĩnh viễn.

Những ngày tháng thi đấu đỉnh cao của Diego Maradona chấm dứt từ đây. Ông chơi trận đấu cuối cùng cho Boca Junior năm 1997 trong cảnh thừa cân, chỉ là cái bóng của chính mình.

Sức khỏe Diego giảm sút nhanh chóng. Năm 2000, ông được đưa từ một resort nổi tiếng ở Uruguay vào viện cấp cứu khẩn. 

Bác sĩ Jorge Romero, người trực tiếp đưa Diego Maradona trở về từ cõi chết mô tả với tờ Infobae rằng huyền thoại người Argentina đã bất tỉnh trong vòng 2 ngày. Người đại diện của Diego chỉ nhận ra điều bất thường khi không thể đánh thức nổi thân chủ của mình.

Diego Maradona được chẩn đoán mắc chứng tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim dẫn đến những cơn hôn mê sâu. Cuối tháng 1 năm ấy, ông phải tức tốc đến Cuba, trả tiền tấn để theo một khóa phục hồi chức năng đặc biệt trên một hòn đảo. Diego cứ đi Cuba rồi về Argentina liên tục trong suốt 4 năm trời. Và vì thế ông trở thành khách quý, khách quen của Chủ tịch Fidel Castro.

Sau này khi được hỏi về quãng thời gian ấy, Diego Maradona chỉ biết rưng rưng và nói lời cảm ơn đến người con gái út của mình. “Chẳng ai ngoài Dalma có thể giúp tôi trong lúc ấy”, ông chia sẻ với TyC Sports.

“Tôi suýt chết vì cơn hôn mê ấy. Tôi nhớ mình cứ lâng lâng, bị đưa tới một ngôi sao đen, nơi mà vô số cái móc câu từ đâu bay đến cứ cắn xé da thịt. Tôi cố di chuyển nhưng không nổi”.

Vì vấn đề sức khỏe mà 4 năm sau ngày từ giã sự nghiệp quần đùi áo số, Diego Maradona mới tổ chức nổi trận đấu chia tay. Hôm ấy có rất nhiều danh thủ đến tham dự, bao gồm Marcelo Bielsa, Eric Cantona, Davor Suker, Javier Zanetti và cả Juan Sebastian Veron. Trận đấu sau đó diễn ra tương đối thành công, trở thành một kỷ niệm đẹp hiếm hoi của Maradona kể từ thời điểm vướng vào cocaine.

Quay trở lại quãng thời gian ở Cuba. Trong những năm ấy, ngoài thời gian đi trị liệu, Diego Maradona đã kịp để lại khá nhiều "di sản". Vào năm 2019, một vị luật sư tiết lộ rằng ông đã trở thành bố của 3 đứa trẻ trên hòn đảo ấy, biến số người được phân chia tài sản lên con số 8.

Maradona và lần vẫy vùng cuối cùng

Sau chuyến trị liệu ở Cuba, nhiều vấn đề sức khỏe của Diego Maradona vẫn chưa được giải quyết. Cân nặng cứ tiếp tục tăng, đến mức Diego phải trải qua ca phẫu thuật thu nhỏ dạ dày kéo dài hàng tiếng đồng hồ ở Colombia. Phẫu thuật thành công mỹ mãn, nhờ nó mà ông giảm được hơn 50 kg trong vòng vài tháng.

Vào thời điểm này ông nhận được khá nhiều lời mời từ giới showbiz Argentina. Người ta muốn Diego Maradona trở thành MC cho chương trình La Noche de 10 - Đêm của số 10. Số đầu tiên của chương trình này có đến 3 vị khách mời cực nổi tiếng, là Pele, Mike Tyson và Fidel Castro. Cộng với những câu hỏi vô cùng kỳ quặc đến từ Diego, dân Argentina đến giờ vẫn chưa thể quên được chương trình ấy.

Nhưng trở thành ngôi sao showbiz chưa bao giờ là điều Diego mong muốn. Quan tâm số một của ông vẫn là trái bóng tròn.

Năm 2008, cả thế giới bất ngờ khi LĐBĐ Argentina bổ nhiệm Diego Maradona làm HLV trưởng ĐTQG. Trước khi vươn đến vị trí này, Diego không có quá nhiều kinh nghiệm làm huấn luyện viên. Vào năm 1995, tức sau thời điểm lần thứ 2 thất bại trong buổi kiểm tra doping, Diego có đến làm HLV cho 2 đội bóng Deportivo Mandiyu và Racing Club. Để mô tả 2 lần nhảy việc này, từ phù hợp nhất chính là "thảm họa".

Vậy mà người dân Argentina vẫn tin Diego Maradona có thể làm nên chuyện ở kỳ World Cup 2010, nhất là sau khi chứng kiến ông trượt dài trên sân ăn mừng bàn thắng của Martin Palermo đưa đội tuyển đến vòng chung kết. “Cứ tiếp tục chửi rủa bọn tao đi lũ khốn”, ông nói như vậy với cánh phóng viên trong buổi phỏng vấn sau trận đấu. Đây tiếp tục là một kỷ niệm nữa của Diego Maradona.

Sau buổi tối đáng nhớ ấy, giới chuyên môn đặt ra những câu hỏi về cách huấn luyện của Diego Maradona. Họ lấy làm kỳ lạ khi Diego triệu tập cầu thủ Ariel Garce vì lý do… mơ cầu thủ này sẽ đem về chiếc cúp vô địch đội tuyển. Nhưng ông không quan tâm vì đức tin kỳ quặc của mình.

Argentina năm 2010 thực sự là “siêu đội hình tấn công”, với những Lionel Messi, Carlos Tevez, Gonzalo Higuain, Sergio Aguero, Maxi Rodriguez và Juan Sebastian Veron. Thế nhưng chỉ tấn công là chưa đủ để vô địch. Ngoài những ngôi sao kể trên, tất cả những gì Diego Maradona có trong tay là một hàng phòng ngự chắp vá. Ông mang Jonas Gutierrez về đá hậu vệ, đẩy vội vàng cầu thủ trẻ Nicolas Otamendi ra cánh phải vì thiếu hụt nhân sự.

Argentina đã ghi 10 bàn sau 4 trận, nhưng bị loại trong lần đối đầu với ĐTQG Đức. Trước trận, Maradona có nói với các học trò rằng “đừng bao giờ tin những lời ba hoa của mấy gã châu Âu”. Nhưng những gì ông và Argentina nhận lại được là một bài học đáng nhớ về chiến thuật. Argentina thua Đức 0-4 và bị loại khỏi World Cup.

Dù bị loại nhưng người Argentina vẫn đón chào cầu thủ, HLV trở về đầy nhiệt liệt. Họ vây kín sân bay, chuẩn bị hoa để tặng Diego Maradona và các học trò. Người Argentina cho rằng vào tứ kết là đủ, nhưng LĐBĐ nước này không đồng tình. 

Một thời gian ngắn sau đó, Chủ tịch Julio Grondona thông báo Diego Maradona đã từ chức. Lý do họ đưa ra là “mâu thuẫn nội bộ BHL”.

Chặng kết

Có một sự thật là nhiều người Argentina vào thời điểm đầu năm 2020 vẫn mơ về chuyện Diego Maradona sẽ đưa đội tuyển đến chức vô địch World Cup một lần nữa. Hoặc ít ra, ông sẽ trở về quê nhà dẫn dắt một đội bóng đến ngôi vô địch quốc nội.

Nhưng mọi chuyện không như là mơ. Vào thời điểm Cậu Bé Vàng của họ trở lại công việc huấn luyện một cách nghiêm túc với CLB Gimnasia thì dịch Covid-19 bùng nổ. Đội bóng này thiếu hụt nhân sự trầm trọng và rơi vào cảnh ngấp nghé xuống hạng trong một thời gian dài.

Diego Maradona giờ cũng chẳng còn khỏe mạnh như trước nữa. Ông di chuyển khó khăn, suốt trận cũng chẳng thể gào thét chỉ đạo các học trò mà ngồi lì trên chiếc ghế của một vị vua, thứ mà CĐV chuẩn bị sẵn cho ông.

Khó khăn cứ bủa vây Diego, suốt từ khi vật lộn với những án phạt cho đến lúc nhận lãnh những vị trí chẳng ai nghĩ đến như dẫn dắt Al Wasl, Al Fujairah ở Ả Rập, Chủ tịch CLB Dinamo Brest của Belarus hay đến tận Mexico dẫn dắt đội bóng Dorados.

Đó là một hành trình rất dài, không suôn sẻ với Diego. Cũng là điều đáng tiếc nhất với một trong những tài năng trăm năm có một của nền bóng đá thế giới.

Ngoài những danh hiệu, Diego Maradona cũng vấp phải vô số scandal khiến ông phải thừa nhận chuyện “sợ bị khán giả quay lưng”.

Nhưng cũng như chính Maradona từng nói, trái bóng sẽ không bao giờ bị vấy bẩn. Dù có thế nào, người ta vẫn nhớ đến ông với tư cách là một tượng đài vĩ đại của nền bóng đá. 

Khuyết điểm của ông họa chăng chỉ là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng, rằng cầu thủ bóng đá dù tài năng, giỏi giang đến mấy cũng chỉ là con người mà thôi, không thể hoàn hảo như các thánh nhân được.

PHỤNG HIẾU