Dikembe Mutombo là một trung phong trứ danh của giai đoạn những năm 90, đầu những năm 2000. Sở hữu thể hình lên đến 2m18 cùng sải tay 2m33, việc ghi điểm ở khu vực bảng rổ trước sự phòng ngự của Dikembe Mutombo luôn là nỗi ám ảnh với bất kỳ cầu thủ tấn công hàng đầu nào ở NBA trong thời điểm đó.

Với trung bình 2,8 blocks mỗi trận trong cả sự nghiệp, đứng thứ 2 trong số các "Tay Block" nhiều nhất NBA chỉ sau Hakeem Olajuwon cùng 4 lần mang về danh hiệu "Cầu thủ phòng ngự của năm", ít ai có thể ngờ đến việc Dikembe Mutombo từng có giấc mơ trở thành một bác sĩ và chỉ bắt đầu thi đấu bóng rổ từ năm 17 tuổi.

Sinh ngày 25/6/1966 tại một thành phố ở Congo, Dikembe Mutombo lớn lên với toàn bộ sự chú ý đổ dồn vào việc học hành để trở thành một thầy thuốc trong tương lai. Thậm chí, ông liên tục chuyển trường để tìm kiếm sự thuận lợi trong quá trình học tập và chỉ tìm đến bóng rổ như một thú vui để rèn luyện sức khỏe vào năm 17 tuổi.

Nhận được một học bổng từ trường Đại học Georgetown thông qua chương trình hỗ trợ các tài năng nước ngoài của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Dikembe Mutombo lên đường đến với xứ sở cờ hoa vào năm 21 tuổi với vốn tiếng Anh là con số không, nhưng đầy hoài bão về việc biến giấc mơ của mình thành hiện thực.

Dikembe Mutombo (số 55) và Alonzo Mourning là cặp big-man mà ai cũng phải ngán ngẩm khi đối mặt khu vực bảng rổ của trường Đại học Georgetown

Tuy nhiên, cơ thể trời phú cùng thể chất ấn tượng của Dikembe Mutombo đã khiến cố HLV John Thompson của trường Đại học Georgetown để mắt đến. Ông thuyết phục Dikembe Mutombo gia nhập đội bóng rổ của trường và cầu thủ này có trận ra mắt cho đội 1 khi đang là một sinh viên năm 2.

Mặc dù không có một nền tảng cơ bản khi tiếp xúc với bóng rổ khá muộn màng, thế nhưng Dikembe Mutombo nhanh chóng trở thành một hiện tượng ở giải NCAA vào năm ấy. Ông từng có đến 12 cú blocks trong một trận đấu và cùng với Alonzo Mourning, Georgetown sở hữu một cặp big-man phòng ngự lừng danh với biệt hiệu "Rejection Row". Bộ đôi này cũng từng chia sẻ danh hiệu "Cầu thủ phòng ngự năm 1990" của NCAA, một thành tích mà khó có cặp bài trùng nào phá được trong toàn lịch sử bóng rổ.

Được lựa chọn ở vị trí thứ 4 bởi Denver Nuggets vào năm 1991, Dikembe Mutombo nhanh chóng chứng tỏ sự tiến bộ phi thường với bóng rổ chuyên nghiệp khi kết thúc mùa giải tân binh với trung bình 16,6 điểm, 12,3 rebounds và 3 blocks trong mỗi trận đấu. Siêu sao người Congo dần trở thành một cầu thủ phòng ngự đáng tin cậy ở bất kỳ đội bóng nào mà ông đặt chân đến. Thậm chí, hành động "Ngón tay từ chối" của ông đã trở thành một trong những biểu tượng của NBA trong suốt giai đoạn này.

Năm 2009, Dikembe Mutombo tuyên bố giải nghệ sau 18 năm chinh chiến ở NBA và đã 43 tuổi. Mặc dù không có bất kỳ chức vô địch nào trong sự nghiệp, nhưng ông vẫn có hàng loạt thành tích cá nhân nổi bật, bao gồm số cú Block đứng thứ 2 trong lịch sử NBA, 4 lần đoạt danh hiệu "Cầu thủ phòng ngự của năm" và số áo 55 được treo giữ vĩnh viễn tại 2 CLB là Denver Nuggets và Atlanta Hawks. 

Bên cạnh đó, ông cũng là một trong số ít cầu thủ giải nghệ với số rebounds nhiều hơn cả tổng số điểm trong sự nghiệp. Năm 2015, Dikembe Mutombo được đề cử vào một vị trí trang trọng tại "Sảnh Danh vọng" của đấu trường NBA.

Mặc dù tốt nghiệp Đại học Gergetown với tấm bằng Cử nhân Ngôn ngữ học và Ngoại giao, Dikembe Mutombo vẫn không quên nhớ về giấc mơ thời thơ ấu và luôn dùng nhiều cách để hỗ trợ người dân tại quên nhà.

Sau khi kết thúc sự nghiệp bóng rổ đỉnh cao, Dikembe Mutombo toàn tâm toàn ý vào các hoạt động từ thiện vì cộng đồng trên khắp châu Phi.

Bên cạnh "Quỹ Dikembe Mutombo" được thành lập năm 1997 nhằm hỗ trợ sức khỏe của người dân vùng Trung Phi, huyền thoại của NBA còn mở cửa một bệnh viện tại quê nhà Kinshasa vào năm 2007, sau hơn 40 năm thiếu thốn các dịch vụ y tế ở nơi đây. Ông còn trở thành đại sứ toàn cầu của NBA năm 2009 và là người đầu tiên đoạt giải "Công dân của NBA's J. Walter Kennedy" 2 lần vào năm 2001 và 2009.

Mặc dù không thể trở thành một bác sĩ như mong ước thời thơ ấu, Dikembe Mutombo vẫn cho rằng chuyến hành trình của ông chưa bao giờ là sai lầm. Trong một phỏng vấn được thực hiện năm xưa, huyền thoại 54 tuổi trả lời với một nụ cười trên môi.

"Tôi cảm thấy mừng khi đã không trở thành bác sĩ, bởi tôi của hiện tại có thể cống hiến nhiều hơn thế. Tôi giờ là một bác sĩ, quản trị viên, giám đốc điều hành, bác sĩ tâm thần, nhà hoạt động từ thiện. Tôi nghĩ tôi đã làm tốt trong sứ mệnh của bản thân đối với người dân châu Phi".

NHẬT PHẠM