Lần đầu tiên sau 55 năm và 19 giải đấu World Cup/Euro kể từ World Cup 1966, tuyển Anh mới lại có mặt ở trận đấu cuối cùng.

Three Lions (Football's Coming Home) là bài hát ra đời năm 1996 để cổ vũ cho ĐT Anh tại Euro 96 được tổ chức trên chính quê nhà. Trong lần đầu đăng cai một kỳ Euro, tuyển Anh đã có một VCK thi đấu xuất sắc nhất. Paul Gascoigne đã có một giải đấu bùng nổ, bên cạnh thế hệ vàng của những ngôi sao như Alan Shearer, Gary Neville hay Les Ferdinand.

Tuy nhiên, cũng chính sân khấu Wembley đó là nơi lưu trữ ký ức tồi tệ nhất của Gareth Southgate, HLV tuyển Anh hiện tại. Trong trận bán kết gặp Đức, "Tam sư" áp đảo hoàn toàn nhưng lại tỏ ra vô duyên trong những thời khắc quyết định.

Trận đấu phải bước vào loạt sút luân lưu. Southgate, chàng trai ngày ấy mới 26 tuổi và lĩnh trách nhiệm thực hiện loạt sút thứ 6, thực hiện cú sút quá hiền. Trong khi đó, Moller thực hiện một cú sút tung nóc lưới để mang về tấm vé vào trận chung kết cho người Đức.

Cả nước Anh giận dữ. Các tờ báo, truyền hình... thi nhau chỉ trích Southgate. Dường như người Anh sẽ chẳng bao giờ quên được lỗi lầm này. Đó là cho đến 25 năm sau.

Màn đáp trả ngọt ngào của Southgate

Phải mất đến 25 năm sau, Southgate mới có cơ hội quay trở lại sân Wembley trong một trận bán kết Euro. Đó cũng là khoảng thời gian chờ đợi mòn mỏi của NHM để được chứng kiến "Tam sư" quay trở về thời hoàng kim của mình.

Đan Mạch rõ ràng là đối thủ khó chơi nhất với tuyển Anh từ đầu giải. Đoàn quân của HLV Kasper Hjulmand chứng minh cho mọi người thấy họ tới được trận bán kết không phải chỉ nhờ yếu tố tinh thần.

Trong suốt trận đấu, những cái bóng áo đỏ pressing gần như không biết mệt mỏi trên sân Wembley. Những khối phòng ngự từ xa, với bộ ba Braithwaite - Dolberg - Damsgaard và cặp Hojbjerg-Delaney hoạt động hết công suất để bóp nghẹt không gian chơi bóng của tuyển Anh.

Tuyển Anh cầm bóng 58%, nhưng không được tự do điều khiển trận đấu và lên phương án tấn công theo ý muốn. Bóng gần như chỉ được luân chuyển xoay quanh cặp trung vệ Maguire - Stones, trong khi tuyến giữa của "Tam sư" hoàn toàn bị Đan Mạch áp sát và tranh chấp rất quyết liệt.

Sau khi có bàn thắng mở tỷ số từ quả đá phạt trực tiếp đẹp mắt của Damsgaard, Đan Mạch lại càng có thêm cơ sở để thi đấu áp sát với cường độ cao như vậy. "Những chú lính chì" lùi đội hình xuống, phong tỏa toàn bộ trung tuyến của người Anh và buộc đối thủ phải đẩy quả bóng ra hai biên.

Đến lúc này, nỗi lo về một trận đấu bế tắc của tuyển Anh như trước Scotland tại vòng bảng lại xuất hiện. Tuy nhiên, rất may cho "Tam sư" khi ở trận này, họ sở hữu mũi đinh ba trên hàng công thi đấu rất rộng và có khả năng độc lập tác chiến cực tốt.

Cả hai tình huống ăn bàn rõ rệt nhất của tuyển Anh đều xuất hiện từ tam giác Sterling - Kane - Saka. Trong đó, bàn gỡ hòa là dấu ấn đậm nét nhất, với Kane bất ngờ lùi sâu về vị trí vốn dĩ thuộc vệ Mason Mount, tung ra một đường chọc khe sắc lẹm cho Saka phá bẫy việt vị.

Sterling cho thấy khả năng thính nhạy cực kỳ tuyệt vời với pha bứt tốc loại bỏ cả hàng thủ Đan Mạch sau lưng. Nếu Kjaer không chạm bóng và dẫn đến pha phản lưới nhà sau đường căng ngang, bóng rồi sẽ tới Sterling trong tư thế đối diện khung thành trống không ai theo kèm.

Đó chính là sự đáng sợ của HLV Southgate. Sau hàng loạt chỉ trích từ trận gặp Scotland, vị thuyền trưởng 50 tuổi đã âm thầm khắc phục những điểm yếu của tuyển Anh theo cách hợp lý nhất có thể.

Không cần phải tuyên bố hùng hồn, Southgate chứng minh cho NHM "Tam sư" thấy đoàn quân của ông không còn nỗi sợ trước những hàng thủ lùi sâu. Những miếng đánh của tuyển Anh thật sự đa dạng và trực diện hơn rất nhiều. Đó là "vũ khí" mà không phải đội bóng nào cũng có thể tự trang bị chỉ sau vài trận đấu.

Sự thăng tiến vượt bậc của Bukayo Saka

Màn trình diễn của tuyển Anh đã khởi sắc hơn kể từ trận đấu cuối cùng của vòng bảng gặp CH Séc. Đó cũng là lần đầu tiên HLV Southgate sử dụng Bukayo Saka thay cho Phill Foden bên hành lang cánh phải.

So về tên tuổi hay phong độ, Foden đều tỏ ra ăn đứt khi đóng vai trò quan trọng ở đội hình Man City mùa giải vừa qua. Tuy nhiên, khi lên tuyển, ngôi sao của Man City lại tỏ ra khá lạc lõng ở môi trường thi đấu xa lạ.

Cầu thủ trẻ sinh năm 2000 không còn được thi đấu bó vào trong và đập nhả mà luôn bị các đối thủ ép ra biên, một không gian chật chội hơn rất nhiều.

Sự thất vọng của Foden lại là điểm mạnh của Saka. Tiền đạo trẻ của Arsenal có tốc độ, khả năng xử lý bóng trong không gian hẹp rất tốt và đặc biệt là ưa thích những pha qua người một đối một ở biên.

HLV Gareth Southgate không phải mẫu người thích sự thay đổi nhưng màn trình diễn của Saka đã khiến ông loại bỏ sự lựa chọn quen thuộc trong đội hình. Ở tuổi 19 và 305 ngày, Saka vinh dự trở thành cầu thủ Anh trẻ nhất đá chính ở một trận bán kết của một giải đấu lớn.

Sẽ dễ dàng hơn cho Southgate nếu ông giữ nguyên đội hình đá chính trong trận thắng đậm 4-0 trước Ukraine tại tứ kết. Tuy nhiên, Saka - người vắng mặt trong trận đấu ấy vì chấn thương cơ, đơn giản là sự lựa chọn mà ông không thể bỏ qua.

Không chỉ tấn công tốt, một điểm mạnh khác của Saka chính là sự tuân thủ kỷ luật và chịu khó lui về phòng ngự lẫn tranh chấp rất thường xuyên. Kyle Walker, người chơi phía sau Sancho đã trải qua hiệp một tương đối khó khăn trước Ukraine, nhưng lại trông thoải mái hơn nhiều khi đá cùng cánh với Saka. 

Màn trình diễn của ngôi sao trẻ mới nổi mùa này trong màu áo Arsenal khi thay thế ngôi sao Jadon Sancho lập tức chứng minh sự kiên định HLV Southgate là chính xác. Sự bùng nổ, kỹ thuật cá nhân xuất sắc và cường độ hoạt động cao khiến hành lang cánh của tuyển Anh trở thành một điểm nổ rất sáng giá khi Đan Mạch đã phong tỏa được khu trung tuyến.

Chỉ trong hơn một tuần, cả đất nước Anh đã học được cách tin tưởng Southgate cũng như Saka. Trước mắt họ cũng chỉ còn một trận đấu duy nhất, trước đội bóng có thành tích thuyết phục nhất giải đấu là Italy. Liệu bóng đá có quay trở về cội nguồn xuất phát của nó? Đó là câu hỏi mà sau nửa thế kỷ, NHM nước Anh mới có dịp tìm câu trả lời.

Tuấn Hoàng