Bài được biên tập theo tác phẩm "The 10 tactical innovations that transformed Klopp's Liverpool into champions" của cây viết Michael Cox (The Athletic).

Khi Juergen Klopp ngồi lên ghế nóng tại Anfield vào tháng 10/2015, Liverpool lúc đó đang đứng trước nguy cơ bật bãi khỏi top 6 Premier League chứ đừng mơ đến chức vô địch.

Klopp nhận thấy nhiều bất ổn nên ông bắt tay vào thay đổi từ ngay những trận đấu đầu tiên trên cương vị HLV trưởng. Công việc của ông thầy người Đức không đơn giản là “copy” chiến thuật gegenpressing, phòng ngự phản công mà ông từng gây dựng ở Dortmund. Với dàn cầu thủ đang xuống tinh thần và chưa sẵn sàng cho lối chơi mới như thế, Klopp buộc phải bắt tay vào uốn nắn từ những điều nhỏ nhặt nhất.

Dưới đây là 10 bước thay đổi Klopp đã thực hiện ở Liverpool trong suốt 5 năm qua.

Bước 1: Pressing

Tottenham 0-0 Liverpool, tháng 10/2015

Đội hình Klopp sử dụng trong trận đấu đầu tiên của ông tại Premier League (trước Tottenham) năm 2015 chỉ có 3 cầu thủ giờ vẫn còn gắn bó với CLB. Nhưng cách mà Liverpool đã chơi vào thời điểm đó khá giống với hiện tại.

Với Klopp, pressing là chìa khóa dẫn đến chiến thắng. Gegenpressing làm nên tên tuổi của ông là hình thức vây bắt, đòi bóng càng nhanh càng tốt trong chân đối phương. Đây là một nghệ thuật giúp đội bóng vừa phòng ngự chắc, vừa tạo ra những cơ hội tấn công chớp nhoáng.

Trước Tottenham, Liverpool ra sân với đội hình 4-3-2-1. Dù khả năng phối hợp trên cao chưa tốt nhưng bộ đôi Milner và Can ở tuyến giữa hoàn thành tốt nhiệm vụ thu hồi bóng. Klopp ra sân chỉ đạo chỉ sau 2 ngày làm quen với các cầu thủ. Thế nên 1 điểm với ông là kết quả chấp nhận được.

Bước 2: Firmino - tiền đạo phòng ngự

Man City 1-4 Liverpool, tháng 11/2015

Firmino dưới thời Klopp là một tiền đạo cắm. Nhưng ít ai biết lúc mới về Liverpool, ngôi sao người Brazil mặc áo số 11 và chơi với tư cách một tiền vệ tấn công.

Chuyện là Klopp đã thử nghiệm vị trí tiền đạo rất nhiều từ khi ông đến Liverpool. Nhưng cả Benteke, Sturridge lẫn Origi đều không đáp ứng được nhu cầu vì những lý do khác nhau. Trước Man City, Klopp quyết định thử Firmino. Lần thử nghiệm này thành công mỹ mãn.

Bỏ qua thiếu hụt về chiều cao và kinh nghiệm thi đấu tiền đạo, Klopp mô tả Firmino là người có khả năng “chia đôi sân đấu”, nghĩa là đuổi bám đối phương liên tục, khiến bóng hầu như chỉ lăn bên phần sân đối thủ.

Dần dần với kinh nghiệm được đúc kết qua từng trận, Firmino chuyển hóa thành một tiền đạo thực thụ. Anh có thể đánh đầu, phối hợp tốt với đồng đội thay vì chỉ biết chạy và bám theo đối thủ như trước. 

“Cậu ấy thật là một cầu thủ tuyệt vời”, Klopp nói về Firmino năm 2017. “Ngay sau khi mất bóng, Firmino sẽ làm tất cả để lấy lại nó. Là tiền đạo nhưng cậu ấy như động cơ chính của đội vậy”.

Bước 3: Biến chuyển về sơ đồ chiến thuật

Chelsea 1-2 Liverpool, tháng 9/2016

Klopp đưa Liverpool đến 2 trận chung kết trong năm đầu dẫn dắt họ nhưng đều thất bại. Điều này khiến ông thầy người Đức bắt đầu nghĩ đến chuyện thay đổi để thích nghi.

Trong trận đấu với Chelsea, ông chuyển từ sơ đồ 4-2-3-1 hoặc 4-3-3 quen thuộc thành 4-1-4-1. Sadio Mane được đưa lên đá cắm, thoải mái di chuyển khắp mặt sân của đối thủ. Hỗ trợ nổi bật nhất cho tiền đạo người Senegal là Gini Wijnaldum (chơi tiền vệ con thoi) và Jordan Henderson (mỏ neo trước hàng phòng ngự).

Liverpool thời đó giống MU của Ole Gunnar Solskjaer hiện tại, thi đấu tốt trước các CLB lớn nhưng thường xuyên để mất điểm trước những Burnley, Bournemouth, Hull City và Crystal Palace.

Ít ra sơ đồ 4-1-4-1 của Klopp vẫn giúp ông tìm ra những điểm sáng. Như Henderson để lại ấn tượng mạnh bằng bàn thắng từ ngoài vòng cấm vào lưới Chelsea.

Bước 4: Mane - Salah

West Ham 1-4 Liverpool, tháng 11/2017

Philippe Coutinho là ngôi sao sáng giá nhất của Klopp vào thời điểm đó nhưng lại không phù hợp với sơ đồ 4-3-3. Tiền vệ người Brazil thi đấu dưới sức với vai trò tiền vệ cánh. Anh cũng quá nhỏ con, yếu đuối với vị trí tiền vệ trung tâm. Để giải quyết vấn đề này, Klopp đã đưa Mohamed Salah về Anfield. 

Salah không phải sự thay thế trực tiếp cho Coutinho, điều này ai cũng rõ vì vị trí thi đấu của họ khác nhau. Tuy nhiên bản hợp đồng chuyển nhượng của tiền đạo người Ai Cập đã vô tình khiến tầm quan trọng của Coutinho giảm sút.

Bởi lẽ Salah chơi tốt cánh phải nên Klopp có thể đưa Mane ra cánh trái. Tiền đạo người Senegal thi đấu theo kiểu chéo cánh (thuận chân phải), nghĩa là anh sẽ càng trở nên nguy hiểm với những tình huống khoét sâu vào vòng cấm của đối phương.

Trong chiến thắng 4-1 trước West Ham, Salah và Mane đã chứng tỏ khả năng chơi phản công vô cùng tuyệt vời của họ. Ngay khi Manuel Lanzini thực hiện bất thành một tình huống phạt góc, bóng từ Firmino được chuyển tới Salah. Khi đó khung thành cách cầu thủ Liverpool 70 mét nhưng Salah và Mane vẫn phối hợp nhịp nhàng, khiến đối phương phải ôm hận.

Bước 5: Virgil van Dijk

Liverpool 2-1 Everton, tháng 1/2018

Câu chuyện Liverpool chiêu mộ Van Dijk từ Southampton xứng đáng là một “drama” thú vị nhất lịch sử Premier League. Đội bóng của HLV Klopp ban đầu sử dụng chiêu trò đi đêm, thuyết phục trung vệ người Hà Lan mà chưa có sự cho phép của Southampton. Khi vụ việc vỡ lở, Liverpool buộc phải tuyên bố rằng họ không theo đuổi Van Dijk nữa.

Ấy vậy bằng số tiền lên đến 75 triệu bảng, Lữ Đoàn Đỏ đã xua tan sự “giận dỗi” của đội bóng chủ sân St.Mary. Khoản tiền lớn như thế sẽ giúp quá trình thương thảo diễn ra suôn sẻ, nhưng cũng tạo một sức ép khổng lồ lên Van Dijk.

Người ta sẽ đặt nhiều kỳ vọng vào anh, trung vệ đắt giá nhất thế giới. Cũng may nhờ tài năng kiệt xuất, Van Dijk đã chứng tỏ thành công giá trị của mình. Ngay trong trận ra mắt Liverpool, anh ghi bàn giúp đội nhà đánh bại Everton 2-1.

Sự xuất hiện của Van Dijk trong hàng phòng ngự Liverpool ngay lập tức có tác dụng. Với Van Dijk, Joel Matip đã có một người để cậy trông. Điểm yếu tranh chấp bóng bổng của Joe Gomez cũng không còn đáng lo nữa. Tuyến dưới chắc chắn đồng nghĩa với việc Andrew Robertson và Trent Alexander-Arnold được thoải mái dâng cao tấn công hơn. Vì thế thương vụ này vừa cải thiện khả năng phòng ngự lẫn tấn công của Liverpool.

9 tháng sau, Van Dijk được mang trên mình băng đội trưởng trong ngày Jordan Henderson và James Milner vắng mặt. Đó là một bước tiến quá nhanh với một “lính mới”, minh chứng cho tầm ảnh hưởng cực lớn về mặt chuyên môn lẫn tố chất thủ lĩnh của Van Dijk tại Anfield.

Nếu Van Dijk nhận là trung vệ số 2 thế giới, chắc không ai dám nhận số một. Anh thậm chí còn suýt đánh bại Lionel Messi trong cuộc đua đến Quả Bóng Vàng năm ngoái.

Bước 6: Một thủ môn đẳng cấp thế giới

Liverpool 1-0 Napoli, tháng 12/2018.

Sau World Cup 2014, Liverpool khốn đốn tìm một ngôi sao thay thế Pepe Reina. Họ lần lượt đưa về Simon Mignolet, thủ thành tầm trung tại Premier League trước khi ký hợp đồng với Loris Karius, người gây ra thảm họa trong trận chung kết Champions League năm 2018.

Cả Mignolet và Karius đều chưa có nhiều danh tiếng trước khi về Liverpool. Alisson Becker thì khác, thủ thành người Brazil đã chứng tỏ được khả năng của mình ở AS Roma, một đội bóng lớn trước khi lọt vào tầm ngắm của Klopp.

Cái mác thủ môn đắt giá nhất thế giới (sau này bị Kepa giành lại) khiến Alisson gặp đôi chút khó khăn. Anh mắc lỗi dùng chân ngớ ngẩn trong trận đấu với Leicester, đẩy bóng vào lưới trong ngày Liverpool không được phép thua Manchester United.

Nhưng khi Alisson cứu Liverpool một bàn thua trông thấy trong trận gặp Napoli thuộc vòng bảng Champions League mùa giải 2018-19, sự tự tin đã trở lại với anh.

Khi được hỏi, nhiều CĐV so sánh pha cứu thua xuất thần đó với bàn thắng của Steven Gerrard vào lưới Olympiakos năm 2004-2005. Nó mang tính chất then chốt trong chặng đường chinh phục châu Âu của Liverpool mùa giải năm đó.

Arkadiusz Milik thực tế đã sút vào người Alisson, nhưng đó là khả năng chọn vị trí chứ chẳng phải may mắn.

Bước 7: Đôi cánh thiên thần

Liverpool 5-0 Watford, tháng 2/2019

Pep Guardiola mất 152 triệu bảng để đi tìm một cặp hậu vệ cánh hợp ý mình. Trong khi Juergen Klopp chỉ mất đúng 8 triệu bảng trả cho Hull để có Andrew Robertson. Ở cánh còn lại, ông sử dụng một anh chàng tiền vệ trẻ mới được đôn lên đội một, là Trent Alexander-Arnold.

Khả năng của bộ đôi này được thể hiện rõ trong mùa giải 2017-2018 và đầu mùa 2018-19. Robertson lên công về thủ không biết mệt mỏi bên cánh trái. Anh được ví như con ong chăm chỉ. Ở cánh còn lại, Trent là chuyên gia phát động tấn công. Những đường tạt bóng chuẩn xác, khả năng sút phạt của Trent khiến fan nhớ đến David Beckham.

Chiến thắng 5-0 trước Watford là ví dụ cho thấy sự xuất sắc của bộ đôi này. 3 trong 5 bàn thắng là do Trent kiến tạo, 2 pha còn lại do Robertson. Nếu Salah dứt điểm tốt hơn, Trent phải có thêm 2 pha kiến tạo nữa.

Liverpool có 2 chàng hậu vệ cực thích kiến tạo.

Mùa này, Robertson và Trent thậm chí còn cạnh tranh với nhau danh hiệu hậu vệ kiến tạo nhiều nhất Premier League. Tính đến nay tỉ số là 12-8, nghiêng về cánh phải của Liverpool.

Bước 8: Bóng dài

Bayern Munich 1-3 Liverpool, tháng 3/2019

Ở Liverpool, bộ đôi hậu vệ cánh và hàng tiền vệ không phải những người duy nhất kiến tạo. Van Dijk với những đường chuyền như đặt cũng thừa khả năng làm điều này. Bí quyết gói gọn trong 2 từ: “Nhanh, chuẩn xác”.

Ví dụ điển hình là pha lập công mở tỉ số của Sadio Mane trong trận đấu với Bayern. Tiền đạo người Senegal kiểm soát bóng quá tốt trước khi dễ dàng đưa bóng vào lưới trước sự bất ngờ của Manuel Neuer.

Tuy nhiên công lớn phải thuộc về Van Dijk, với đường chuyền dài phá vỡ cả hàng phòng ngự Hùm Xám.

Đó không phải lần duy nhất Van Dijk tỏa sáng với những đường chuyền như vậy. Trong trận đấu với Sheffield ở lượt về Premier League mùa này, trung vệ người Hà Lan đã làm điều tương tự để đưa bóng đến vị trí của Robertson. Henderson và Matip cũng thường xuyên tung ra những đường chuyền vượt tuyến cho 3 tiền đạo phía trên.

Ngay cả Alisson cũng từng khiến tất cả trầm trồ bằng đường kiến tạo bóng sống cực chuẩn xác cho Salah sút tung lưới Manchester United.

Bước 9: Vị trí của Henderson

Liverpool 2-0 Porto, tháng 4/2019

Klopp rất thích Henderson, nhưng trong một thời gian dài ông chưa tìm được cách tốt nhất để sử dụng thủ quân của Liverpool.

Trong thâm tâm, Klopp luôn muốn một tiền vệ có khả năng lên xuống nhịp nhàng, thay vì chỉ đứng trên hàng phòng ngự. Đúng là ban đầu, Henderson tỏ ra phù hợp với vai trò mỏ neo. Nhưng khi Liverpool buộc phải chuyển sang cách tiếp cận trận đấu ít “điên cuồng”, chơi chậm hơn thì điểm yếu của Henderson đã bộc lộ.

Tiền vệ người Anh trải qua một thời gian dài thi đấu tròn vai và bị đe dọa bởi Fabinho. Rất may là lần thử nghiệm của Klopp với Henderson ở vị trí tiền vệ trung tâm lệch phải đã thành công.

Với vai trò mới, Henderson được phép dâng cao nhiều hơn. Anh chơi tốt trong chiến thắng 2-0 trước Porto ở trận tứ kết Champions League mùa giải năm ngoái. 

Cụ thể, Henderson là người khởi nguồn cho bàn thắng của Firmino, bằng đường chuyền nhạy cảm cho Trent thoát xuống. Ngoài tình huống này, tiền vệ người Anh còn đóng góp thêm rất nhiều vào lối chơi chung. Màn trình diễn đó ấn tượng đến mức Klopp phải thừa nhận rằng ông đã sai khi từ trước đến nay xếp anh thi đấu quá thấp.

Bước 10: Mảnh ghép cuối mang tên Fabinho

Chelsea 1-2 Liverpool, tháng 9/2019

Mất khá nhiều thời gian Fabinho mới hòa hợp được cùng Liverpool. Ban đầu, chàng tiền vệ này gặp vấn đề về thể lực. Thứ bóng đá Klopp yêu cầu, với Fabinho, cũng khá khó tiếp thu.

Tuy nhiên Fabinho cứ dần tiến bộ, để rồi trong thắng lợi 2-1 của Liverpool trước Chelsea mùa này, anh là ngôi sao sáng giá nhất. Anh khiến Jorginho, tiền vệ dẫn dắt lối chơi của Chelsea “tắt điện”, liên tục chia rẽ mối liên kết tuyến giữa của Chelsea, khiến đối thủ không thể lên bóng. Đây cũng là trận đấu hiếm hoi người ta thấy Fabinho dâng cao, chỉ để bắt chết một cầu thủ đối phương.

Bàn thắng của Trent cũng bắt nguồn từ tình huống như thế. Nhưng lần này Fabinho không dâng cao để pressing, mà để uy hiếp khung thành đối phương. Anh ngã xuống, đem về một tình huống đá phạt cho đàn em thể hiện. Mặc dù không phải sự lựa chọn hàng đầu, cách sắp xếp Fabinho chơi thấp, nhường giữa sân cho Henderson chính là chìa khóa cho thành công của Liverpool mùa này.

Fabinho được cho là mảnh ghép cuối cùng của Liverpool. Kể từ khi mua anh về, Liverpool chỉ ký thêm hợp đồng với 2 thủ môn dự bị và 2 cầu thủ trẻ. Đội hình của Klopp hiện giờ không phải là tập thể của ngôi sao đem về sau một kỳ chuyển nhượng, mà là những con người vốn có từ trước đã tiến bộ, cộng thêm những sự bổ sung quá chất lượng.

Với dàn cầu thủ hoàn mỹ đến vậy, Jurgen Klopp có lẽ chẳng cần mua sắm gì trong mùa hè này.

PHỤNG HIẾU - Design: ĐỖ LINH