Ushinsky, một nhà giáo dục nổi tiếng của Nga, đã mô tả về thói quen: "Thói quen là vốn đạo đức của chúng ta được lưu giữ trong hệ thần kinh. Nếu bạn có một thói quen tốt, bạn sẽ hưởng được lợi ích của nó cả đời. 

Nếu có một thói quen xấu, bạn sẽ không bao giờ trả được các "khoản nợ" của nó trong suốt cuộc đời. Một thói quen xấu có thể phá sản kế hoạch tốt nhất của bạn với lãi suất ngày càng tăng".

Điều này cho thấy thói quen có thể quyết định số phận của một người. Dù bạn có thể đảm đương những trách nhiệm nặng nề hay không, bạn có thể làm được những việc gì và bạn có giỏi như thế nào hay không, tất cả đều liên quan đến thói quen của bạn.

Có câu chuyện ngắn thế này: Một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài rất khắt khe trong việc tuyển dụng công nhân. Có vài thanh niên có trình độ học vấn, chiều cao và ngoại hình tốt... đã vượt qua năm giai đoạn thử thách và bước vào buổi phỏng vấn cuối cùng.

Tuy nhiên, không ngờ rằng, chẳng cần vượt qua câu hỏi nào, chỉ trong 10 phút, tất cả đều ra về tay trắng. Tại sao?

Hóa ra Tổng giám đốc (TGĐ) đã rời đi 5 phút với lý do gọi điện thoại, những người trẻ tuổi này rất tự cao tự đại, vây quanh bàn lớn của giám đốc, lật xem tư liệu này, câu hỏi phỏng vấn kia. Sau 10 phút, TGĐ quay lại và nói: Buổi phỏng vấn kết thúc. Nhóm thanh niên này tỏ ra khó hiểu. Ông nói: Thật tiếc là không có bạn nào được nhận, vì công ty không bao giờ kết nạp những người thiếu nguyên tắc.

Những thanh niên kia nghe xong, lập tức cúi đầu xấu hổ: Chúng ta lớn như vậy tuổi, chưa từng cảm thấy việc lật đồ của người khác là sai lầm lớn, nghiêm trọng như thế nào hay sao?Trên thực tế, nhiều người trong tiềm thức xem việc này là tự nhiên, bởi vì từ khi còn là một đứa trẻ đã quen với điều đó. Chỉ vì một thói quen xấu, họ đã bỏ lỡ cơ hội to lớn trong đời, thật là mất mát không đáng có.

Vì vậy, làm thế nào chúng ta có thể tránh những mất mát này? Câu trả lời là cha mẹ nên giúp trẻ hình thành thói quen, nhất là khi trẻ ở độ tuổi 5-12.

Có câu, muốn làm được việc tốt thì trước hết phải mài dũa công cụ, giúp trẻ hình thành thói quen tốt trước khi trẻ 12 tuổi, những thói quen tốt này đã khắc sâu sẽ vô tình làm thay đổi nhân cách, tính khí của trẻ. Nó sẽ có lợi cho đứa trẻ suốt đời, và trong việc học hành sau này, bản thân cha mẹ cũng đỡ phải lo lắng nhiều.

Nhiều bậc cha mẹ đã có những nhận thức và hiểu biết của mình trong cuộc sống hàng ngày, nhưng ít cha mẹ nào tổng kết và phân tích một cách có hệ thống những thói quen tốt này nên thường khó giúp trẻ hình thành thói quen tốt một cách có chủ đích.

Vì vậy, cha mẹ cần nhớ "Mười hai quy tắc về phép xã giao và thói quen", chỉ cần con bạn làm được thì việc trở thành "con nhà người ta" sẽ không có gì là khó khăn cả.

1. Khi cúi xuống lấy đồ hoặc buộc dây giày, con phải ngồi xổm xuống, không được hếch mông ngược lên trông rất thiếu nhã nhặn.

2. Không phát ra âm thanh trong khi ăn, không ngấu nghiến, không có lợi cho tiêu hóa mà còn bất lợi cho hình ảnh của mình. Mì nên xé nhỏ vừa ăn, dùng thìa nhỏ múc nước lèo.

3. Đặt tay lên đầu gối khi ngồi và chỉ ngồi trên một phần ba ghế; không bao giờ dang rộng chân hoặc nâng cao chân của con, điều này là xấu.

4. Khi đến thăm nhà người khác, không được tự ý đi khắp nơi khi chưa được phép của chủ nhà.

5. Bất kể thức ăn gì, dù thích đến mấy cũng phải kiểm soát, đặc biệt không ăn uống quá độ, dù ở nhà hay đi chơi.

6. Khi đến thăm nhà người khác, dù món ăn của chủ nhà có hợp khẩu vị hay không, cũng phải gửi lời khen chân thành để chứng tỏ rằng món ăn ngon và thể hiện sự tôn trọng.

7. Sau khi dùng bữa xong, tốt nhất nên giúp chủ nhà cùng dọn dẹp bàn ăn, dù đối phương từ chối giúp đỡ thì con cũng phải làm như vậy để bày tỏ lòng biết ơn.

8. Khi nhận cuộc gọi, hãy nói "Xin chào" trong câu đầu tiên. Sau khi nói xong, hãy để bên kia cúp máy trước; nếu bên kia yêu cầu con cúp máy trước, sau khi nói "tạm biệt", hãy tạm dừng trong 3 vài giây trước khi gác máy.

9. Khi người khác pha trà, rót nước hoặc cung cấp dịch vụ cho con, bạn phải ngồi thẳng người hoặc dùng tay cầm cốc để thể hiện sự tôn trọng.

10. Nếu xem các mục khác như ảnh điện thoại di động hoặc máy tính của người khác, không cuộn xuống khi chưa được phép.

11. Ở nơi công cộng, ăn ít thức ăn có xương to như thịt lợn, xương ống và chân gà. Đặc biệt là con gái, cười toe toét và gặm nhấm đồ vật, thật là hình ảnh xấu.

12. Đối xử tốt với mọi người và luôn mỉm cười. 

Những thói quen tốt được hình thành như thế nào?

Mười hai kiến thức về phép xã giao được liệt kê ở trên đều là những biểu hiện cụ thể của việc tu dưỡng tốt của một người. Tất cả chúng ta có thể đều biết những điều này, nhưng chúng ta nên thực hiện nó như thế nào?

Trước hết, bạn có thể cần hiểu cơ chế hình thành thói quen, đó là "vòng lặp thói quen" .

Theo tác giả cuốn sách bán chạy nhất James Clear, mạch thói quen được chia thành bốn phần: "Nhắc nhở, thèm muốn, phản ứng và phần thưởng". Lấy việc bạn đang khát và muốn uống nước làm ví dụ: "Nhắc nhở" là cảm thấy khát trong miệng; "khát" là uống nước; "phản ứng" là uống nước hoặc uống; "phần thưởng" là không còn cảm thấy khát trong miệng.

Theo cơ chế này, chúng ta có thể cố gắng hoàn thành việc thiết kế một vòng lặp thói quen.

Đầu tiên, chúng ta cần thiết lập một "lời nhắc nhở" rõ ràng cho trẻ. Đó có thể là một thời điểm, chẳng hạn như chạy bộ lúc 7 giờ vào buổi tối, hoặc một hành vi, chẳng hạn như chạy bộ sau khi hoàn thành bài tập về nhà vào ban đêm.

Sau đó, chúng ta cần hoàn thành việc thiết lập nội dung của "lời nhắc nhở" này, tức là đặt mục tiêu có thể thực thi và đảm bảo rằng mục tiêu này có kết quả. Ví dụ, bảo con bạn chạy ba vòng trên sân bóng gần đó từ 7 giờ đến 7 giờ 30 vào buổi tối.

Cuối cùng là phần thưởng. Đây là yếu tố then chốt nhất và quyết định đến việc con bạn có thể hình thành một thói quen tốt hay không. Phần thưởng này có thể là tự nhiên, tức là phản hồi mà trẻ nhận được sau khi hoàn thành mục tiêu, chẳng hạn như sau khi chạy, toàn bộ cơ thể được thư giãn, giúp loại bỏ những mệt mỏi trong ngày, đổ mồ hôi và cảm thấy rất thoải mái. Điều này có thể được trải nghiệm ngay lập tức. 

Có những phần thưởng sau một thời gian mới thấy, chẳng hạn như khi con muốn giảm cân, bạn mua 1 chiếc cân điện tử và theo dõi biến động cân nặng để trẻ thấy thành quả đạt được.  Theo thời gian, những thói quen tốt sẽ được hình thành.

Nhà tâm lý học người Mỹ William James từng nói: "Gieo hành động gặt thói quen; gieo thói quen gặt tính cách; gieo tính cách gặt số phận". Vì cha mẹ là người thầy đầu tiên của trẻ nên mọi lời nói và việc làm đều có ảnh hưởng rất lớn đến trẻ. Cha mẹ cũng nên là tấm gương về thói quen tốt cho con. Chỉ như vậy thì con cái mới "học được cách làm" và có ý thức tuân thủ.

Hiểu Đan