Heim G. Ginault, Tiến sĩ tâm lý học tại Đại học Columbia, Hoa Kỳ, đã viết trong cuốn sách “Child, Give Me Your Hand” như thế này:“Khen ngợi, giống như kháng sinh, không thể tùy ý sử dụng”.

Nhiều bậc cha mẹ cho rằng lời khen ngợi sẽ giúp nuôi dưỡng sự tự tin của con. Nhưng về lâu dài, những lời đánh giá đó chỉ có thể mang tính tích cực nếu chúng được nói ra một cách thích hợp.

Để giúp trẻ phát triển, cha mẹ phải biết nắm bắt cơ hội, tận dụng sự tinh tế, khen con một cách rõ ràng, cụ thể, nhưng không quá phô trương. Dưới đây là một vài gợi ý giúp các bậc cha mẹ có thể khen ngợi con cái một cách khoa học.

1. Khi trẻ thể hiện khả năng tư duy

Quá trình đặt câu hỏi là quá trình suy nghĩ. Trẻ em có trí tò mò mạnh mẽ và tâm trí của chúng đầy rẫy những câu hỏi mỗi ngày. Vì thế cha mẹ nên bày tỏ niềm vui trước suy nghĩ và cách đặt câu hỏi của trẻ, thể hiện sự tôn trọng và hiểu biết đối với những nỗ lực của trẻ. Đặc biệt là không bao giờ được chế nhạo sự ngây thơ của trẻ.

2. Khi đứa trẻ lựa chọn đúng

Cuộc sống của chúng ta là đưa ra những lựa chọn liên tục và đằng sau những lựa chọn là sự thể hiện của các giá trị.

Khi một đứa trẻ thích uống nước ngọt nhưng cuối cùng chọn uống nước lọc thì cha mẹ nên khen ngợi. Có thể nói rằng “Sự lựa chọn của con thể hiện việc con có trách nhiệm với sức khỏe của chính con”. Sau đó, một loạt ý thức sẽ hình thành trong suy nghĩ đứa trẻ, rằng chúng có khả năng lựa chọn đúng.

Quá trình này thực sự giúp trẻ xác lập giá trị “sức khỏe là trên hết”, và các giá trị quan đúng đắn sau này. Lời khen nuôi dạy những đứa trẻ xuất sắc đôi khi đến từ cách sống và các quy chuẩn của bố mẹ.

3. Khi trẻ tham gia tích cực

Khả năng hợp tác của trẻ là một khả năng quan trọng để đối mặt với xã hội trong tương lai. Khi trẻ tích cực tham gia các hoạt động gia đình, các cuộc thi ở trường và các hoạt động câu lạc bộ, cha mẹ nên nắm bắt cơ hội để ngợi khen điều đó.

Trong quá trình tham gia các hoạt động tập thể, trẻ sẽ có cơ hội phát triển sự tự tin và các kỹ năng xã hội. Cha mẹ hãy đánh giá cao sự đóng góp của trẻ trong quá trình tham gia, bất kể kết quả cuối cùng là như thế nào. Đặc biệt trước áp lực và sự cạnh tranh trong cuộc thi, chúng ta càng phải đề cao nỗ lực của con mình.

4. Khi trẻ gặp thất bại

Thất bại là trải nghiệm cần thiết trong quá trình trưởng thành của trẻ, điều cốt yếu là học cách nhìn nhận thất bại. Cha mẹ nên hướng dẫn con cái rằng mỗi lần thất bại là một cơ hội học tập hiếm có, đồng thời khen ngợi thái độ tích cực của trẻ.

Đối mặt với kết quả không đạt yêu cầu, trẻ có thể cảm thấy “cố gắng cũng vô ích”, lúc này cha mẹ nên nói với trẻ “Kết quả thi chỉ cho con biết hiện tại con đang ở đâu chứ không phản ánh tương lai con”.

Lam Minh