Thử thực hiện một động tác search đơn giản trên google, bạn sẽ dễ dàng nhận về hàng triệu kết quả với nội dung làm thế nào để có EQ cao, những khóa học phát triển EQ với hàng ngàn lời quảng cáo có cánh... EQ có quan trọng không? Tất nhiên. Gardner (Cha đẻ của thuyết Trí Thông minh Đa dạng) từng nhấn mạnh: một người lãnh đạo thành công chiếm 80% đến 100% là EQ (Trí tuệ cảm xúc). EQ đã được công nhận là một trong những yếu tố chủ chốt để có thành công trong cả sự nghiệp và cuộc đời.

Tuy nhiên, làn sóng tôn vinh EQ cũng dẫn đến nhiều mặt trái, nhất là sự nở rộ của các khóa học phát triển EQ. Chị Nguyễn Giang Linh, thạc sĩ giáo dục, chuyên viên biên tập sách thiếu nhi đã chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề này:

Phát triển EQ là cả một quá trình, không chỉ qua 1 khóa học ngắn hạn

Sau rất nhiều năm truyền thống khoa cử Á châu tôn vinh IQ như một chìa khóa để đạt đến thu nhập, danh vọng, thành công; chúng ta đang chứng kiến thời đại mà truyền thông xã hội đẩy EQ lên rất cao. Xét về mặt tích cực, làn sóng tôn vinh EQ tạo đối trọng rất tốt với quan điểm độc tôn điểm thi toán văn ngoại ngữ; và bởi vì IQ đã thống trị quá lâu nên EQ sẽ cần lực đẩy cực kỳ mạnh để tiến lên theo. Nhưng xét về mặt tiêu cực, một mặt chúng ta lại đang bị đẩy tiếp vào một cái bẫy tiêu dùng các sản phẩm nâng cao EQ với một niềm tin hừng hực như ta đã tin vào IQ, mặt khác nữa là chúng ta sẽ rơi thẳng vào cái hố tinh vi khi cố làm cho con giàu EQ lên ví dụ theo cách như thế này "EQ cao là quan hệ tốt" hay "EQ cao là luôn tích cực"...

Cảm xúc là một trạng thái sinh học liên quan đến hệ thần kinh đưa vào bởi những thay đổi sinh lý thần kinh khác nhau; gắn liền với những suy nghĩ, phản ứng, hành vi... Cảm xúc là quá phức tạp. Hiện tại chưa có đồng thuận khoa học về một định nghĩa chung về cảm xúc. "Cảm xúc" thường đan xen lẫn lộn với tâm trạng, tính khí, cá tính, động lực… Nhưng mặc dù chưa thể có định nghĩa chung, nhưng đa phần người ta hiểu rằng trí thông minh cảm xúc EQ bao gồm các trí thông minh nội tâm [intrapersonal] và các kỹ năng liên nhân [interpersonal].

Ví dụ đơn giản là mô hình trí tuệ cảm xúc do TS Tâm lý Daniel Goleman [Trí tuệ xúc cảm], cảm xúc cơ bản gồm 5 yếu tố:

1. Hiểu cảm xúc của chính bạn. | 2. Quản lý cảm xúc của chính bạn. | 3. Hiểu động lực của bản thân. | 4. Nhận ra cảm xúc của người khác. | 5. Xử lý mối quan hệ giữa người với người.

Nghe gọn nhẹ, nhưng 5 yếu tố này thực ra đã bao trùm mọi khía cạnh của một con người với tư cách là một động vật và có cộng đồng và duy trì sự tồn tại của mình chủ yếu trong cộng đồng. Nghĩa là nó cực kỳ phức tạp. Nó chính là thứ bao phủ nhân sinh.

Vậy thì, nâng cao cảm xúc có thể đến từ tin tưởng tuyệt đối một quảng cáo sản phẩm nào đó hứa hẹn siêu tăng EQ không? Bồi đắp cảm xúc một cách kiện toàn các mặt có thể đến từ việc follow một tone thể hiện cảm xúc nào đó không? Rèn luyện EQ có thể đến từ nghe theo một khóa học ngắn hạn không có nhà phụ trách chuyên môn không? Bạn có biết rằng những người EQ rất cao cũng có rất nhiều vấn đề? Rất nhiều người hạnh phúc là trung hòa được các yếu tố bên trong mình ở mức vừa độ không quá xung đột lẫn nhau? Bị ám ảnh bởi EQ cao sẽ hạn chế rất nhiều mặt thông minh khác của con người?

Thạc sĩ giáo dục Nguyễn Giang Linh

Bạn có biết rằng những người EQ rất cao cũng có rất nhiều vấn đề? Rất nhiều người hạnh phúc là trung hòa được các yếu tố bên trong mình ở mức vừa độ không quá xung đột lẫn nhau? Bị ám ảnh bởi EQ cao sẽ hạn chế rất nhiều mặt thông minh khác của con người?

Đây là một vấn đề cần quá nhiều khoa học nhiều ngành và có thể gây tác hại rất là lớn đến toàn bộ cuộc sống, cái gì đi vào đầu và vào tim cũng vô cùng quan trọng. Nên là nếu bạn trân trọng bản thân và trân trọng con bạn thì bạn có nghĩ là nên từ từ?

Những cuốn sách giúp con phát triển EQ

Tìm hiểu về EQ là một quá trình dài, nhưng rất thú vị. Tôi nghĩ rằng nên tìm đọc từ những người được chứng nhận y khoa/tâm lý. Nên đọc những cuốn sách được người chuyên ngành tâm lý viết ra và kiểm chứng bởi các cơ quan chức năng nghiêm túc. Về mảng tâm lý, cảm xúc, EQ… dành cho trẻ em, thú thật VN cho đến giờ vẫn là đi sau, nên chúng tôi dùng những ấn phẩm của nước ngoài với các tiêu chí khoa học đấy đã.

Một số bộ sách được kiểm chứng, an toàn dành cho con bạn:

1. "Từ điển cảm xúc đầu đời" - những giọt truyện tươi tắn và dễ thấm

Bộ sách dùng hình ảnh cùng câu chữ nhẹ nhàng, sinh động, đáng yêu, hợp với nhu cầu và mức độ cảm nhận của trẻ mẫu giáo, giúp con hiểu ra rất nhiều cảm xúc vốn dĩ trừu tượng. Nếu bố mẹ khó trải lòng và giáo dục con những lĩnh vực này thì sách hoàn toàn có thể là một người bạn thân thương giúp trẻ không có tâm lý kháng cự và còn tiếp thu dễ dàng. Sách được viết bởi chuyên gia tâm lý trường ĐH TQ.

Bộ sách này giúp bạn nhỏ mẫu giáo: Nhận biết cảm xúc của bản thân và những người xung quanh/ Hiểu về cảm xúc, nhận ra nguyên nhân cùng hậu quả của các cảm xúc ấy/ Diễn tả và đáp lại cảm xúc, biết lắng nghe, thông cảm và chia sẻ/ Quản lý cảm xúc của mình, cư xử hợp lý để hòa đồng với tập thể.

2. "Cùng bé thư giãn và bồi đắp cảm xúc tích cực" 

Những động tác đều đặn và cực kỳ tích cực của Anne Crahay hợp tác với chuyên gia nghiên cứu về vận động giáo dục Marie-Anne Saive. Phương pháp trong xê-ri sách này lấy cảm hứng từ Brain Gym®, một cách thức tiếp cận giáo dục "kết nối tư duy (brain) và cơ thể (gym) và kích thích/đánh thức niềm vui thích học tập bằng vận động".

Bằng những hình ảnh sinh động, từ ngữ gần gũi, động tác đơn giản thông qua các bài tập thư giãn, mỗi cuốn sách này đều giúp bạn nhỏ học cách lắng nghe cơ thể của mình.

3. “Phát triển trí tuệ cảm xúc” – những lời thủ thỉ ấm áp ngọt ngào

Đây là bộ sách thứ hai của Jayneen Sanders - nhà giáo dục, nhà hoạt động bảo vệ quyền trẻ em, cũng là tác giả bộ sách "An toàn cho con yêu" được các bố mẹ tin dùng. Mỗi cuốn đều gồm phần kể chuyện, phần câu hỏi thảo luận và phần hướng dẫn cha mẹ đọc sách cùng con. Chúng mình vẫn chọn cách trình bày khoa học cùng những câu từ giản dị, dịu dàng để cuộc trò chuyện của bố mẹ và các con thêm ấm áp và hiệu quả.

Đọc sach là lúc để các bố mẹ cùng ngồi lại với con, nhận ra các cảm xúc trong đời, trân trọng tất cả, bình tĩnh đi tiếp. Thế đã. Không thể trông chờ 1 bộ nào trong này giúp con bạn tăng EQ lên ngay và hạnh phúc ngay đâu. Nhưng mọi sự bắt đầu cần bắt đầu. Con đường mở ra lúc bạn cất bước đầu tiên.

Hạ Uyên