Trong cuốn cẩm nang "Tư vấn hướng nghiệp" dành cho học sinh khối THPT được nhóm giảng viên Trần Thành Nam, Phạm Mạnh Hà, Hoàng Gia Trang, Nguyễn Phương Hồng Ngọc - Trường Đại học Giáo dục ra mắt, các chuyên gia đã nhấn mạnh tới những ngành nghề đào tạo cũng như nhu cầu của thị trường lao động trong thời gian tới. Sẽ có rất nhiều công việc truyền thống biến mất hoặc bị thay thế bởi máy móc.

10 ngành nghề dự báo sẽ biến mất trong tương lai

1. Nhà văn

Xác suất bị đào thải: 3,8%

Nguyên nhân: Các nhà văn phải sáng tạo và sản xuất tài liệu gốc bằng văn bản. AI có thể thực hiện một số điều này với các đề xuất tiêu đề, viết lời nhắc và tin nhắn truyền thông xã hội tự động, nhưng bài đăng trên blog, sách, phim và vở kịch chỉ có thể được viết bởi con người, ít nhất trong tương lai gần nên nhà văn vẫn còn chỗ đứng. 

2. Nhà phát triển phần mềm

Xác suất bị đào thải: 4.2%

Nguyên nhân: Công nghệ và phát triển phần mềm đã đủ khó để con người thực hiện. Việc đầu tư thời gian và kỹ năng cần thiết để tạo ứng dụng, phần mềm và trang web là vô cùng lớn và đòi hỏi sự học tập lẫn tự cải thiện qua từng bước làm việc. Các nhà phát triển cần thực hiện các bước thật hoàn hảo để tạo ra các sản phẩm tuyệt vời cho khách hàng. Lĩnh vực này dự kiến sẽ tăng 19% vào năm 2024, vì vậy nếu bạn là nhà phát triển phần mềm, hiện tại bạn vẫn đang có chỗ ngồi rất đẹp.

3. Biên tập viên

Xác suất bị đào thải: 5,5%

Nguyên nhân: Mặc dù một số hoạt động có thể được gỡ bỏ từ các biên tập viên với công nghệ hiệu đính tự động nhưng các biên tập viên phải xem lại bản trình bày của nhà văn để rõ ràng, chính xác, toàn diện và độc đáo. Mặc dù có một số phần mềm có thể kiểm tra sự rõ ràng và quét đạo văn, vai trò biên tập viên phải được thực hiện bởi một người để đọc và phân tích tác phẩm như một người khán giả. Do đó biên tập viên vẫn chưa phải là nghề có nguy cơ biến mất cao. 

4. Thiết kế đồ họa

Xác suất bị đào thải: 8.2%

Nguyên nhân: Mặc dù có một số AI có thể thực hiện các bước nhỏ trong mảng thiết kế đồ họa nhưng suy cho cùng, thiết kế đồ họa bao gồm cả nghệ thuật và kỹ thuật, làm cho con người trở thành nhân tố không thể thay thế bởi máy móc. Tất cả các tác phẩm cần phải là bản gốc và được tạo ra theo mong muốn của khách hàng và cảm hứng của người sáng tác, vì vậy thiết kế đồ họa cần phải được tạo ra bởi con người. 

5. Tiếp thị qua điện thoại

Xác suất bị đào thải: 99%

Nguyên nhân: Trong 10 năm kế tiếp, các cuộc gọi tự động sẽ tham gia vào hoạt động tiếp thị các sản phẩm và dịch vụ khác nhau. Sự phát triển của các nghề nghiệp trong không gian tiếp thị qua điện thoại dự kiến sẽ giảm 3% vào năm 2024.

6. Thư ký, kế toán

Xác suất bị đào thải: 98%

Thư ký chính là vị trí thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến hỗ trợ cho công việc quản lý, điều hành trong một văn phòng hoặc công ty doanh nghiệp, ngoài ra vị trí này sẽ thực hiện những công việc khác liên quan đến giấy tờ hoặc là tạp vụ hành chính như sắp xếp hồ sơ, soạn thảo các loại văn bản hoặc lên lịch trình tiếp khách tổ chức các cuộc hội nghị cuộc họp cho ban giám đốc hoặc quản lý trực thuộc. 

Bên cạnh đó, kế toán sẽ là vị trí nhân sự đảm nhiệm việc thu thập và xử lý cũng như kiểm tra phân tích các thông tin liên quan đến vấn đề kinh tế tài chính của một doanh nghiệp và cung cấp những thông tin đấy cho những bên liên quan.

Tuy nhiên, đến năm 2024, dự kiến những công việc này sẽ có tỷ lệ giảm khoảng 8% bởi hầu hết những sổ sách kế toán hay những lịch trình cũng như công việc liên quan đến vị trí thư ký đều có thể được tự động hóa nhờ vào công nghệ kệ trí tuệ nhân tạo AI. 

Hiện tại, nhiều hãng lớn như Microsoft Office, Freshbooks, Quickbooks điều đã cung cấp các phần mềm có thể thực hiện công việc ghi chép sổ sách với mức chi phí khá tốt so với mức lương của một nhân sự đảm nhiệm những công việc tương đương.

7. Nhân viên lễ tân

Xác suất bị đào thải: 96%

Nhân viên lễ tân chính là những nhân sự có trách nhiệm trực tại quầy lễ tân hoặc là quầy đón tiếp khách của một doanh nghiệp, công ty. Ngoài ra, vị trí này còn có trách nhiệm giúp giải đáp các thắc mắc của khách hàng cũng như đối tác khi đến doanh nghiệp và làm các thủ tục liên quan đến vấn đề check-in hoặc check-out.

Thời điểm hiện tại cũng như vào khoảng 10 năm tiếp theo, nền công nghiệp 4.0 và sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo AI đã đem đến nhiều giải pháp hơn cho vị trí này, ví dụ như hệ thống trả lời tự động trên điện thoại cũng như hệ thống sắp xếp lịch trình tự động, hướng dẫn cho khách hàng,... Do đó, vị trí nhân viên lễ tân truyền thống ở các doanh nghiệp, đặc biệt liên quan đến các lĩnh vực như công nghệ hoặc các lĩnh vực hiện đại khác có thể sẽ được thay thế bằng hệ thống tự động.

8. Chuyển phát nhanh

Xác suất bị đào thải: 94%

Chuyển phát nhanh là những nhân sự đảm nhiệm công việc giao nhận hàng tận nơi cho khách hàng từ các đối tác bán hàng. Bạn có thể thấy rằng vị trí này đang ngày càng phổ biến khi sự phát triển của loại hình kinh doanh online cũng như thương mại điện tử càng nhiều hơn.

Nguyên nhân khiến cho ngành nghề này có thể biến mất vào 10 năm tới theo các dự đoán thì hệ thống chuyển phát cũng như hệ thống giao hàng sẽ được thay thế hoàn toàn bằng robot hoặc máy bay không người lái. Do đó trong 10 năm tới vị trí này có thể không còn cần thiết và phổ biến như hiện tại.

9. Nhân viên hiệu đính (Proofreader)

Xác suất bị đào thải: 84%

Nhân viên hiệu đính hay Proofreader chính là những nhân sự hỗ trợ việc đọc hoặc kiểm tra lại những lỗi ngữ pháp, cách diễn đạt hay các các vấn đề về câu chữ, chính tả khi dịch ngôn ngữ,...

Nguyên nhân khiến cho các nhân viên hiệu đính sẽ thất nghiệp ngày càng nhiều trong vòng 10 năm nữa chính là sự phát triển ngày càng vượt trội hơn của nền công nghiệp 4.0. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có khá nhiều phần mềm hiệu đính được nghiên cứu và phát hành ở khắp mọi nơi trên thế giới ở mọi khía cạnh khác nhau. Các phần mềm này có thể giúp kiểm tra được lỗi chính tả hoặc ngữ pháp đơn giản hoặc đến những phần mềm phức tạp hơn như Grammarly hoặc Hemingway.

10. Nhân viên bán lẻ

Xác suất bị đào thải: 92%

Nhân viên kinh doanh bán lẻ chính là những nhân sự thực hiện công việc nghiên cứu, quản lý, lên kế hoạch cũng như bán hàng trực tiếp cho khách hàng tại tại các cửa hàng, hệ thống đại lý bán lẻ hoặc siêu thị của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, vị trí này có thể sẽ được thay bằng các ứng dụng hoặc robot ở trong tương lai. Bạn cũng có thể thấy rằng một số trung tâm mua sắm hoặc các đại lý bán xe hơi, trung tâm buôn bán sản phẩm nội thất đã cắt giảm bớt vị trí này để người dùng có thể tự kiểm tra cũng như trải nghiệm các tính năng của sản phẩm trước khi quyết định mua hàng.

Sinh viên lựa chọn ngành như thế nào trong xu thế mới?

Theo số liệu của Ngân hàng thế giới (World Bank), chưa rõ tự động hóa sẽ ảnh hưởng khi nào và như thế nào đến tính chất, số lượng việc làm của Việt Nam, nhưng ước tính tỉ lệ mất việc làm do ứng dụng công nghệ ở Việt Nam sẽ là từ 10 đến 70%. Một dự báo gần nhất cũng cho rằng nhiều công việc sẽ bị thay thế bởi robot trong 10 năm nữa.

Từ đó, nhóm nghiên cứu của Đại học Giáo dục cho rằng để có một tương lai tốt đẹp, học sinh cần phải hiểu mình, hiểu nghề và hiểu trường sẽ dự định học.

Một số nguyên tắc để chọn nghề mà học sinh cần chú ý như chỉ nên chọn nghề phù hợp với sở thích và hứng thú của bản thân; không nên chọn nghề mà bản thân không có đủ điều kiện đáp ứng như về sở thích, tính cách, năng lực; không chọn nghề mà xã hội không có nhu cầu…

Trang Anh