Mỗi khi con gần đến giai đoạn chuyển cấp là các bậc phụ huynh lại đau đầu không biết chọn trường cho con theo hướng nào. Trường công hay tư, trường gần nhà hay xa nhà, học phí đắt hay rẻ, con học nhiều hay chương trình học nhẹ nhàng... 

Hiểu được tâm lý đó, chúng tôi xin chia sẻ kinh nghiệm chọn trường cho con của chị Phạm Thu Hằng, làm công chứng viên tại Hà Nội.

Chị Hằng có 2 con là Bùi Khắc Lâm, sinh năm 2000, từng học chuyên Hóa trường THPT chuyên Hà Nội-Amsterdam, hiện đang là sinh viên năm thứ 3 tại Mỹ. Con gái của chị là Bùi Tuệ Minh, sinh năm 2006, đang học lớp 10 tại trường Quốc tế BVIS.

Cả 2 con của chị Hằng đều học đủ các mô hình trường công, trường chuyên, trường bán công, trường dân lập và trường quốc tế. Chị Hằng cho biết:

Đối với cấp 1

Bạn sẽ có 3 lựa chọn: Trường quốc tế, trường tư thục và trường công. Phải nói trước, không có mô hình trường học nào là hoàn hảo mà chỉ có thể chọn trường học phù hợp với khả năng, điều kiện của con và gia đình. Còn mỗi trường sẽ có một ưu, nhược điểm riêng.

Lời khuyên cho sự lựa chọn: 

- Nếu bạn có thời gian dạy con, điều kiện kinh tế tốt thì chọn trường nào cũng được. 

- Nếu bạn ít thời gian, không muốn con áp lực và điều kiện kinh tế ổn định thì chọn trường quốc tế. Tuy nhiên, bạn phải tính học phí cho 12 năm phổ thông và 4 năm đại học, chứ đừng tính theo năm nhé. 

- Nếu bạn muốn con học tốt tiếng Việt, học hành vừa phải thì có thể chọn các trường dân lập không yêu cầu thi đầu vào. Nếu bạn thấy con có khả năng đặc biệt nào đó, hãy chọn các trường công có tiếng (đồng nghĩa với việc chọn cả cô giáo cho con, gọi là chọn lớp), hoặc các trường dân lập có thi đầu vào và có luyện thi để tiếp tục học chuyên ở cấp 2. 

- Còn nếu bạn không có điều kiện kinh tế, cũng không nhiều thời gian, thì nên chọn cho con trường gần nhà, con có thể tự đi học. Chọn trường hợp này cũng không có gì đáng lo ngại, nếu con bạn thông minh và có tố chất, con vẫn học giỏi bình thường. Trường nào dù bình thường nhất cũng vẫn có bạn học giỏi, chứ không có trường nào toàn bạn yếu kém.

Cá nhân mình chọn trường theo khả năng của con: Con trai thông minh, có tố chất nên chọn trường công, sau đấy cho học thêm để mục tiêu học chuyên cấp 2 và cấp 3. Con gái đơn giản hơn, cũng thích được chiều chuộng nên mình chọn trường dân lập và ưu tiên dân lập gần nhà, đỡ mất thời gian đi lại. 

Mục tiêu chung của 2 con là đều phải học tiếng Việt tốt và có cuộc sống hòa đồng với bạn cùng trang lứa, không ai được đối xử đặc biệt cả. Con gái hết lớp 3, mình thấy sức học không khá, mình quyết định đầu tư học tiếng Anh để lên cấp 2 sẽ học trường quốc tế. Nếu không học giỏi được thì ít nhất cũng sử dụng được tiếng Anh thông thạo.

Cấp 2

- Nếu con bạn học xuất sắc, hãy cố gắng động viên con thi chuyên. Môi trường này cũng người khen người chê, nhưng cơ bản, đứa trẻ xuất sắc sẽ phát triển rất nhanh do môi trường đào tạo và bạn bè đa phần đều giỏi, tự con sẽ biết phải đặt ra yêu cầu cao đối với bản thân.

- Nếu con bạn học giỏi, có thể thi vào các lớp chọn ở các trường công có tiếng về chất lượng, hoặc vào các trường dân lập có yêu cầu thi đầu vào cao. Môi trường này các bạn được rèn học không kém gì trường chuyên và tính kỷ luật rất cao. Nhưng phải theo dõi con, nếu con không theo được, đừng sĩ diện, hãy chuyển con ra lớp bình thường càng sớm càng tốt, con sẽ không bị nhụt chí và bố mẹ cần phải đầu tư xác định mục tiêu cho con như đa số những đứa trẻ khác.

Đối với 2 môi trường học trên, áp lực của các bạn chuyên là phải tiếp tục đỗ vào chuyên, khẳng định được khả năng của mình. Còn các bạn trường ngoài cũng chịu áp lực đỗ chuyên, nhưng dù gì, việc đỗ cũng chỉ là ước mơ chứ không phải là hiện thực như các bạn chuyên mà buộc phải giữ. Cứ tin mình, con đang học chuyên mà không đỗ chuyên, cảm giác như con bị "thải" trong khi con học bên ngoài không đỗ chuyên, vẫn cay cú nhưng nếu suýt soát điểm thì chỉ xuýt xoa vì không may mắn, còn cách xa thì "trượt là phải".

Mình nhớ mãi, con trai mình học cấp 2 Ams khi thi lên cấp 3 đã viết "con học để đỗ Ams là vì danh dự chứ không phải để thực hiện ước mơ, vì con đã có nó suốt 4 năm cấp 2 rồi, nên con không thể trượt Ams 3". Các bố mẹ nên cân nhắc để con không thành đứa trẻ "thất bại" ngay khi mới chập chững thành người lớn. Muốn thế nào thì cũng phải để con đỗ một trường nào đó khi thi lên cấp 3 nhé. Cái này không thừa vì có một số bạn trượt tất cả các trường và bố mẹ nháo nhào lên xin suất trường dân lập hoặc học trường làng rất bình thường. Nhà có điều kiện thì lại chuyển con sang học quốc tế.

- Nếu con học bình thường, tùy theo điều kiện kinh tế và khả năng của con để chọn trường, nên ưu tiên môi trường tốt và gần nhà.

Cấp 2 thì cũng có một sự phân chia đối với các bạn ngoài trường chuyên. Nếu con bạn muốn thi chuyên cấp 3 và chịu được áp lực, chăm học và sức khỏe tốt, thì nên ưu tiên chọn trường cấp 2 học nửa ngày, bởi vì thời gian đi học thêm và làm bài tập khá nhiều. Nếu bạn chọn cho con học cả ngày, bạn sẽ phải chứng kiến cảnh con học cả ngày, hết giờ bổ nhào tới các lớp học thêm, đêm về triền miên bài tập. Khoảng thời gian này có thể kéo dài 2 năm từ lớp 8 đến lớp 9 nên các bạn đừng coi thường chi tiết này. Không phải đứa trẻ nào cũng chịu được áp lực đâu.

- Nếu cấp 2 học quốc tế, nhiều khả năng bạn sẽ phải xác định con muốn du học sớm vì đa số các bạn đều đi, số lượng học sinh cấp 3 ở trường quốc tế rất ít. Theo cá nhân mình, ít bạn học cũng là một nhược điểm của trường quốc tế.

CẤP 3

- Nếu con bạn đỗ chuyên thì chúc mừng. Tuy nhiên, con bạn xuất sắc thì hãy cố vào chuyên. Trường chuyên thường có 2 lựa chọn: thi giải quốc gia để vào thẳng đại học bằng 1 môn học. Ngoài ra, một số bạn xác định du học là lựa chọn số 2, sẽ học nhàng nhàng ở trường, dành đa số thời gian để học và hoàn thiện hồ sơ du học. 

Vì thế, nếu con bạn đỗ chuyên mà học bình thường thì xác định vẫn phải học đều các môn và đi học thêm bên ngoài để thi đại học. Bởi vì các thầy cô giáo trường chuyên hầu như không dạy để thi đại học trừ các trường chuyên của khối đại học. 

Nhưng cũng không vì thế mà từ chối trường chuyên, vì danh xưng "cựu học sinh chuyên" vẫn đi theo con cả đời và mọi người đều mặc nhiên công nhận, hồi bé con học giỏi. Chưa kể, bạn bè cũng rất ổn nữa. Mà khi trưởng thành, bạn bè cực kỳ quan trọng đấy. Con trai mình bảo "xét cho cùng, người làm con vui nhất là bạn bè chứ không phải gia đình, bởi bạn bè là do con lựa chọn mới chơi mà". Rất đúng, gia đình là "số phận" rồi, và không nhiều bố mẹ có thể làm bạn với con.

Với các lý do trên, nếu con bạn không đỗ chuyên cũng đừng buồn, vì khả năng con bạn cũng khó có thể vào thẳng đại học bằng 1 môn. Khi đó, bạn nên hỗ trợ con xác định trường đại học mà con dự kiến muốn học, tìm hiểu xem môn học nào con có khả năng nhất để đạt được mục tiêu, các môn không thi đại học cũng không cần học nhiều vì sẽ lấy đi của con bạn khá nhiều quỹ thời gian cho việc học ôn thi đại học. Có thể con sẽ trượt các trường mà con mong muốn nhất nên cha mẹ cân nhắc thứ nào hơn.

- Đối với các con xác định du học: Lên kế hoạch ngay từ lớp 10, hết lớp 10 hoặc hết học kỳ 1 của lớp 11 là muộn nhất phải có các chứng chỉ ielst, toefl, sat..., để sang học kỳ 2 lớp 11 tập trung viết bài luận. Mọi nhu cầu cá nhân, ăn chơi nhảy múa để sang lớp 12 thực hiện vì nếu du học thì đầu lớp 12 là con bạn đã có kết quả, rất nhàn. Chưa kể các chứng chỉ tiếng Anh và SAT, học sinh giỏi 3 năm giờ cũng được một số trường đại học nhận thẳng, con bạn không du học được thì vẫn có cơ hội vào các trường đại học tốt ở Việt Nam.

Và cứ tin, mỗi đứa trẻ có một khả năng riêng, những đứa trẻ sau này thành đạt có thể là đứa học giỏi hoặc học bình thường, thậm chí kém... Vấn đề chung với tất cả bọn trẻ là bạn nên hướng dẫn con biết cách sắp xếp việc học, chơi sao cho khoa học, tự lập để khi trưởng thành con tự tin hơn. Việc này là phải làm hàng ngày, từ việc nhỏ chứ đừng mong hết cấp 3 vụt một cái con thay đổi nhé.

Đấy là một số kinh nghiệm của mình khi đồng hành cùng con học. Các bố mẹ có con giỏi có thể tự hào về con, nhưng nếu con không giỏi thì hãy AQ, vì học không phải là việc cứ cố mà được. Hãy cứ nhớ, cả lớp 40 bạn nhưng chỉ 1, 2 em giỏi thôi con mình trong số còn lại cũng là bình thường. Nhưng luôn luôn động viên con phải chăm chỉ, cố gắng và xác định mục tiêu cụ thể cho mình nhé.

Tào Nga