Với nhiều bậc phụ huynh, con học giỏi là điều tốt đẹp nhất. Bởi họ tin rằng, chỉ cần học tập tốt thì sẽ đỗ vào những trường danh tiếng top đầu, từ đó có tương lai tươi sáng. Cũng vì vậy mà nhiều phụ huynh chỉ chăm chăm bồi dưỡng IQ cho con mà quên mất một điều quan trọng chẳng kém, đó chính là EQ. Không có trí tuệ cảm xúc, người tài giỏi đến mấy cũng khó lòng thành công. Câu chuyện của Can Chính - một trong 3 thần đồng từng nổi danh ở Trung Quốc chính là ví dụ điển hình. 

12 tuổi đã vào đại học, 16 tuổi được nhận vào trường Princeton

Năm 1978, dự án Lò đào tạo thiên tài hay Lớp học thần đồng (Special Class for the Gifted Young) được thành lập lần đầu tại Đại học Khoa học và Công nghệ tỉnh An Huy, Trung Quốc. Mục đích để chọn sinh viên trẻ tài năng vào các trường đại học. 

Ý tưởng thành lập dự án được đề xuất bởi các nhà khoa học nổi tiếng như Lý Chính Đạo, Dương Chấn Ninh, Đinh Triệu Trung và được hỗ trợ từ Phó Thủ tướng Phương Nghị. Những người này hy vọng sẽ khám phá ra các cách hiệu quả nhất để nuôi dưỡng tuổi trẻ đầy triển vọng.

Một trong những thần đồng đầu tiên được nhận vào lò luyện này là Can Chính, quê quán ở huyện Lư Giang, tỉnh An Huy. Thời điểm được nhận vào lớp Sơ cấp của Đại học Khoa học và Công nghệ, Can Chính mới có 12 tuổi. Hai thần đồng khác cũng rất nổi tiếng, vào lớp cùng năm 1978 với Can Chính là Tạ Ngạn Ba 11 tuổi và Ninh Bạc 13 tuổi. 

Được biết, khi mới 2 tuổi rưỡi, Can Chính đã đọc thuộc lòng hơn 30 bài thơ, 3 tuổi thuộc 100 bài. Năm 4 tuổi, cậu học hơn 400 chữ Hán, 5 tuổi bắt đầu học Y học cổ truyền Trung Quốc, 6 tuổi chơi cờ vây và đọc làu làu tác phẩm Thủy hử.

Có một câu chuyện được kể lại nhiều nhất về Can Chính, đó là chuyện "Cắt dưa". Cụ thể, giáo viên đã lấy việc cắt dưa hấu để thử khả năng tính toán của Can Chính. Khi giáo viên tăng số nhát dao càng lúc càng nhiều thì Can Chính vẫn có thể tính đúng và rất nhanh số lát dưa hấu thành phẩm.

Dưới sự chăm sóc, bồi dưỡng của giáo viên và cha mẹ, Can Chính đã hoàn thành xuất sắc chương trình đại học tại trường Đại học Khoa học và Công nghệ. Sau khi tốt nghiệp vào năm 16 tuổi, Can Chính thi đỗ vào Đại học Princeton danh tiếng của Mỹ với số điểm rất cao trong kỳ thi tuyển nghiên cứu sinh. Được biết, năm đó, Can Chính đứng thứ hai trong kỳ thi. 

Du học ở Mỹ và bước ngoặt bi đát trong cuộc đời thần đồng

Nói một cách công bằng, dự án Lò đào tạo thiên tài đã thành công rực rỡ khi đào tạo ra nhiều người tài cho xã hội. Tuy nhiên nó cũng là nơi chôn vùi tuổi thơ của nhiều thiên tài, khiến họ gặp cú sốc tâm lý lớn và có bước trượt dài.

Chỉ tập trung vào việc học và không được tham gia các hoạt động vui chơi, cũng như không được rèn luyện các kỹ năng sống đã khiến những thiên tài gặp phải nhiều bi kịch. Can Chính cũng là một trong số đó.

Khi sang Mỹ học tập, những yếu điểm về các kỹ năng giao tiếp xã hội của Can Chính dần lộ ra. Anh không có kỹ năng chăm sóc bản thân, không biết xử lý các mối quan hệ cá nhân và cũng không thể hòa hợp được với giáo sư hướng dẫn tại trường đại học. Kết quả, Can Chính không thể tiếp tục việc học và phải bỏ dở về nước. Cùng với Can Chính, thần đồng Tạ Ngạn Ba cũng cũng phải bỏ dở việc học ở Princeton vì lý do tương tự.

Trở về Trung Quốc, Can Chính cố gắng tìm việc nhiều lần nhưng đều thất bại, nguyên nhân đều do tính cách. Thất bại khi xin việc đã ảnh hưởng lớn đến lòng tự tôn của thần đồng này. Tính cách anh ngày càng trở nên kỳ quái và sống rất khép kín. 

Sau đó Can Chính từ bỏ chuyện tìm việc, trốn ở nhà một thời gian dài và sống dựa vào bố mẹ. Nhiều năm qua, Can Chính trốn tránh chuyện đời, sống cùng với mẹ. Hai mẹ con cứ thế nương tựa vào nhau. Từng có lời đồn, Can Chính mắc bệnh tâm thần, nhưng không rõ thực hư ra sao. 

Có một lần nọ, phóng viên liên lạc được với Can Chính qua điện thoại. Thần đồng năm nào chia sẻ: "Cuộc sống của tôi mỗi ngày đều như thế này. Tôi không có việc làm, cuộc sống đơn điệu, không có gì để nói". 

Khi biết Ninh Bạc, người bạn chung lớp thần đồng với mình năm xưa đã xuất gia đi tu, Can Chính trả lời: "Vậy ư? Tôi không biết anh ta". Giọng nói của Can Chính lúc đó bình tĩnh vô cùng...

Trí thông minh chưa chắc đã đem lại hạnh phúc

Một loạt nghiên cứu của các chuyên gia tâm lý và điều chỉnh hành vi trẻ em Mỹ đã khẳng định rằng, trí thông minh siêu đẳng của các thần đồng đôi khi trở thành vật cản. Nhiều người có chỉ số IQ cao nhưng trí tuệ cảm xúc không song hành, nhiều trường hợp thậm chí thấp hơn so với độ tuổi trung bình và tâm lý bất thường. Trong thế giới thực, điểm số, độ tuổi nhiều khi ít quan trọng và trí tuệ cảm xúc mới tạo nên sự thành công.

Bên cạnh đó, nhiều thần đồng chỉ được đào tạo, chú trọng vào việc học mà không được rèn luyện các kỹ năng sống, các kỹ năng cảm xúc. Điều này dẫn đến việc thiếu hụt vốn sống nghiêm trọng. Ngoài ra, những thần đồng thường chịu quá nhiều áp lực từ cả phía gia đình và xã hội.

Nhiều trường hợp không được sống theo mong muốn mà phải cố gồng mình để đáp ứng những kỳ vọng của mọi người xung quanh. Về lâu về dài, họ chịu những ảnh hưởng về mặt tinh thần, luôn cảm thấy khó chịu, bức bối và không thực sự hạnh phúc.

Các thần đồng nói riêng và trẻ em nói chung đều là những hạt giống. Muốn lớn lên thành cây to, hạt giống cần trải qua quá trình đâm chồi, nảy lộc, được tưới nước, tắm nắng mỗi ngày. Việc bắt hạt giống chín ép đôi khi sẽ gây ra những hậu quả đau lòng. 

Thanh Hương