Từ ngày 5/9/2021, sẽ không còn học sinh tiên tiến mà thay vào đó sẽ chỉ còn học sinh xuất sắc và học sinh giỏi ở cấp THCS, THPT. Đây là nội dung Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT quy định về đánh giá học sinh THCS và học sinh THPT Bộ GD&ĐT đã ban hành.

Theo đó, hiệu trưởng sẽ tặng giấy khen cuối năm học cho học sinh xuất sắc và học sinh giỏi. Nếu so với các thông tư trước đây, việc khen thưởng danh hiệu "Học sinh tiên tiến" không còn tồn tại. Bộ đã đưa ra lộ trình cụ thể, năm sau chỉ áp dụng với lớp 6 và sẽ dần dần với các khối lớp khác. 

Tờ giấy khen gắn liền với bao thế hệ học trò chính thức xóa bỏ. Nhiều thế hệ phụ huynh vẫn còn bồi hồi khi nhớ lại một thời phấn đấu để được.... học sinh tiên tiến. 

Có những tờ giấy khen hơn 30 năm vẫn còn lưu giữ

Nhiều phụ huynh nhận định, chúng ta đang sống trong thời "ra ngõ gặp… học sinh giỏi", được học sinh tiên tiến có khi trở thành... cá biệt. Cứ cuối năm học, trên khắp các mặt trận mạng xã hội, phụ huynh đua nhau khoe điểm con, và học bạ nào cũng tràn ngập 10, 9.  Ngày xưa, con cái được danh hiệu học sinh giỏi là chuyện hiếm. Có khi trong một năm học, cả khối khoảng 10 lớp chỉ có 1-2 em đạt xuất sắc và số xếp loại giỏi chỉ trên dưới 10 học sinh. 

Không phải thời ấy học sinh học không giỏi mà việc xếp loại, xét chọn cực kỳ gắt gao và nghiêm túc. Để đạt một danh hiệu, ngoài yếu tố học lực tốt, hạnh kiểm là rất quan trọng. Bây giờ, đạt điểm 8 mới là trường hợp thiểu số, nhiều trường trên thành phố, số học sinh tiên tiến trong một lớp có khi chỉ đếm trên đầu ngón tay.

"Mình là thế hệ đầu 8x. Cứ tự tổng kết mà được trên 6,5 là có quyền ngẩng cao đầu đợi phần thưởng. Mà phần thưởng ngày đó chỉ duy nhất 3 quyển vở kẻ ngang dày 48 trang mỏng dính. Cả khóa chỉ có 1, 2 bạn được loại giỏi. Giờ công nhận các con cuối năm bạn nào cũng có giấy khen, phần thưởng nên thấy phần thưởng như là hiển nhiên ấy, không còn quý và hãnh diện như thời bố mẹ mình".

Có phụ huynh còn hài hước: "Giờ mà cho con xem học bạ của bố mẹ thì chúng nghĩ sao bố mẹ học kém thế, toàn 6,5 với 7. Em tổng kết 6,8 mà gần nhất lớp. Thời xưa, phải học hành cật lực lắm mới được giấy khen. Bạn nào học sinh giỏi đều đúng thực lực, rất nổi trội. Giấy khen thời ấy rất quý và đáng tự hào. Thế hệ 8x nửa đầu, nhiều người mơ được tấm giấy khen này. Con giờ, các cháu em năm nào cũng nhận giấy khen nhưng không biểu hiện sự sung sướng hãnh diện, thậm chí còn quên cả khoe bố mẹ. Người lớn phải lục tìm để cất đi cho chúng".

Nhiều phụ huynh kể, họ vẫn còn giữ giấy khen 12 năm học như 1 kỉ niệm, từ năm 1987, mặc dù giấy đã đen lại nhưng vẫn thấy rất đẹp. Bởi lúc ấy, hai chữ "tiên tiến" thật đẹp thật đáng hãnh diện. Tờ giấy khen cầm về được nâng niu, có nhà còn bọc lại treo tường, dán dưới bàn kính lưu lại như một kỷ vật.

Giảm "lạm phát" giấy khen là điều cần thiết, nhưng...

Mong muốn con cái mình học hành tốt (mà giấy khen và danh hiệu là yếu tố chứng nhận thành tích ấy) là vô cùng chính đáng của phụ huynh. Giấy khen là động lực không nhỏ về tinh thần. Các em cố gắng phấn đấu 1 năm học thì xứng đáng được nhận, còn các em chưa đạt thì lấy đó làm tấm gương để phấn đấu cho năm sau. Tuy nhiên ngày nay việc nhận giấy khen đã không còn là niềm vui lớn đối với học sinh. Giấy khen đã "bùng nổ" đến mức "lạm phát" gần như "phi mã" dẫn đến phản tác dụng và có phần máy móc.

Bỏ một loại giấy khen có thể giảm số lượng giấy khen, tránh tình trạng khen tràn lan như nước đây. Bởi thực tế, các trường vẫn thường chạy theo tỷ lệ giỏi, khá nên học sinh giỏi và tiên tiến rất nhiều, nhưng thực chất không như vậy. Điều đó khiến học sinh ảo tưởng, sa vào tình trạng ì, không phấn đấu. 

Việc đánh giá học sinh theo 4 mức Tốt, Khá, Đạt, chưa Đạt, thay thế từ "xếp loại hạnh kiểm, học lực" bằng "đánh giá kết quả rèn luyện, học tập" cũng được nhiều phụ huynh đồng tình vì cho thấy được sự tế nhị, nhân văn hơn, giúp nhiều học sinh bớt tâm lý tự ti, áp lực đè nặng lên bản thân và gia đình. 

Tuy nhiên, liệu sau khi bỏ giấy khen tiên tiến, có nảy sinh một thế hệ toàn giỏi với xuất sắc hay không? Đây là câu hỏi được nhiều phụ huynh đặt ra. 

Hiểu Đan