Chọn trường nào lớp nào cho con, rèn con thế nào để khi vào lớp 1 con có thể tự tin? Có nên dạy trước cho con biết chữ, biết đọc, biết làm Toán trước khi con vào lớp 1 hay không? Dạy con tiếng Anh như thế nào để con có thể đi thi vững vàng vào lớp 1... Có hàng chục, hàng trăm câu hỏi được các ông bố bà mẹ đặt ra khi có con bước vào lớp 1. 

Tiểu học là "nấc thang" đầu tiên trên con đường học tập. Nếu ở cấp mầm non, trẻ còn có thể lười biếng, vô kỷ luật một chút thì cấp tiểu học sẽ cần nghiêm túc, nề nếp hơn rất nhiều. Những tâm tư, lo lắng của phụ huynh cũng là điều dễ hiểu.

10 năm trước, khi con vào lớp 1, chị Nguyễn Thị Hồng Liên - Thạc sĩ giáo dục hiện đang công tác tại một trường tiểu học tại Hà Nội cũng đầy tâm sự, đầy lo lắng, đầy băn khoăn như thế. "Hồi đó tiền thì không nhiều, học trường tư thì khó quá, mà học trường công thì lại thương con. Làm thế nào để con có thể phát triển tốt nhất ở cấp tiểu học mà mình có thể chi phí ít tiền nhất", chị chia sẻ.

Từ chính những trải nghiệm trong quá trình đồng hành cùng hai con của mình, chị Liên đã có những chia sẻ chi tiết giúp các phụ huynh mạnh dạn tìm được con đường đi cho con và tự tin cùng con đi vào lớp 1.

1/ Con vào lớp 1, chọn trường CÔNG hay trường TƯ?

Trả lời câu hỏi này, chị Liên cho rằng, điều quan trọng nhất của đứa trẻ tiểu học là phát triển thể chất, có thời gian chơi đủ, học vừa phải không thành gánh nặng cho con, đặc biệt đây là độ tuổi tốt nhất để học ngoại ngữ. Nên căn cứ đầu tiên là khả năng tài chính.

"Nếu bạn có từ 10 triệu đồng/tháng trở lên thì nhiều lựa chọn lắm, chương trình song ngữ, học nhiều môn bằng tiếng Anh, kỹ năng, ngoại khóa… Mình thấy trường nào ở mức thu này đều tốt cả. Trẻ học tới tận 20 tiết tiếng Anh 1 tuần, tầm 10-12/ tiết với giáo viên ngoại ngữ (GVNN). Thực sự là một cơ hội tốt để các con học.

Nếu bạn có tiền tầm 5-7 triệu đồng/tháng thì cho học trường tư, vừa học nhẹ nhàng, ăn uống tốt, thể chất nhiều, sự kiện nhiều khiến các con rất là năng động. Tuy nhiên, nếu học ngoại ngữ của các con muốn thực sự giỏi và tiến xa, mình khuyên các phụ huynh vẫn nên "tăng bo" thêm tuần 1-2 buổi tiếng Anh cho con ở giai đoạn này ngoài việc học ở trường nhé. 

1 lớp trường tư tối thiểu giờ cũng 25 cháu, mức phí 5-7 triệu đồng thì cũng chỉ vào được các chương trình tăng cường tiếng Anh ngôn ngữ, chứ các con bảo là học như các bạn bản ngữ với mức phí 5-7 triệu đồng này thì hơi khó.

Nếu bạn chỉ có tầm 2-4 triệu đồng/tháng thì cho con học trường công, sau đó tăng bo thêm học ngoại ngữ, học kỹ năng, đi dã ngoại bên ngoài là phù hợp nhất. Và đây là con đường mình đi cho bạn lớn. Mãi đến năm bạn ấy lớp 3, mẹ được vào làm 1 trường song ngữ thì bạn ấy mới được vào học cùng với mẹ.

Quan trọng tiếp nữa của mình là trẻ cần có thời gian chơi, nên mình hay chọn trường gần nhà dù là tư hay công. Gần nhà không mất thời gian đưa đón, con có nhiều thời gian chơi (trong khi các bạn nhà xa còn phải đi bus 45 phút mới về đến nhà thì con nhà mình đã chơi xong rồi)", chị Liên chia sẻ.

2/ Cho con học trước chương trình, có nên không?

Quan điểm của chị Liên là không dạy trước chương trình cho con.

"Hai bạn nhà mình kể cả khi bạn lớn vào lớp 1 trường công mình cũng không đưa con đi học trước. Bản thân khi mình đi dự giờ các lớp 1, mình cũng thấy các cháu học trước biết hết rồi khá nhàn nhưng ngồi trong lớp các cháu thường không tập trung nghe bài. 

Thời gian đầu thì có chút ưu thế so với các bạn chưa học, nhưng sau đó các bạn chăm chỉ dù chưa học trước sẽ quen thói quen phải học và tập trung học, con sẽ tiến bộ dần. Các bạn biết trước thường không tập trung và sau đó khi chương trình khó lên, vẫn không tập trung học và cuối cùng đuối hơn cả các bạn chưa học trước đó. Chưa kể dạy trước rồi lại dạy sai nữa thì lại càng khổ cô giáo phải sửa lại cho con.

Do đó, không cần phải dạy trước chương trình học lớp 1 cho con. Mà cần tập trung dạy con các kỹ năng trước khi con vào lớp 1", chị cho biết.

Hiện còn 6-7 tháng nữa các con mới đi học lớp 1, chị Liên cho rằng vẫn còn nhiều thời gian để các bố mẹ có thể kèm con. Nếu tối nào bố mẹ cũng dạy con kỹ năng hòa nhập thì tin chắc các bạn nhỏ dù không học trước chương trình nhưng cực kỳ tự tin khi vào lớp 1, yêu thích việc học. 

3/ Con vào lớp 1 - dạy con những KỸ NĂNG gì?

Theo chị Liên, có những kỹ năng cần dạy con:

Thứ nhất, khả năng ngồi tĩnh và ngồi bàn. Cố gắng luyện đến khi vào lớp 1 con có thể ngồi tĩnh tập trung từ 30 - 40 phút (thời gian của một tiết tiểu học). Từ khi con 4 tuổi, nên bắt đầu dạy con ngồi bàn. Cách để luyện con ngồi bàn như sau:

- Mua cho con một cái bàn nhỏ, đẹp, đáng yêu, vừa với vóc dáng người của con, không được cao quá hay thấp quá để con thoải mái nhất khi ngồi.

- Mua một cái đồng hồ báo thức để dạy con xem giờ và biết nhìn đồng hồ.

- Có biện pháp khen thưởng và kỷ luật rõ ràng, nếu chơi với mẹ tốt được thưởng, nếu không chịu ngồi có thể bị phạt. Nên khen nhiều hơn kỷ luật, bởi việc ghi nhận mình là đứa trẻ tốt là nội lực quan trọng cho quá trình tự trọng và luôn muốn hướng tới điều tốt đẹp của con.

- Sau đó, chọn một khung giờ mà mẹ có thể thường xuyên nhất ngồi bàn cùng con, từ 7-8:30 giờ hàng ngày (nếu mẹ thường về muộn thì 8:00 bắt đầu cũng không sao).

- Sau đó "dụ" con ngồi bắt đầu từ 5 phút, cứ một tuần thì tăng thời gian lên 5p nữa, cho đến khi lên tới 40 phút thì dừng lại.

- Trường hợp nếu bé quá nghịch ngợm thì ngồi 5-10 phút mẹ và con có thể chơi một trò chơi vận động độ 5-10 phút rồi lại tiếp tục ngồi vào bàn. 

- Hoạt động trên bàn học đó của con cũng thay đổi linh hoạt theo sở thích của con, nhưng hoạt động tĩnh mà mẹ có thể chơi với con trên bàn như sau: Vẽ, tô màu, chơi thẻ bài, chơi ghép hình, đọc sách và kể lại, hoặc nghe mẹ kể chuyện và kể chuyện lại theo tranh, tập chơi nhớ số, tập chơi nhớ chữ cái, tập chơi học tiếng Anh. 

Ngoài ra có các bộ sách luyện IQ cho con thực sự rất hay và thú vị, rèn sự tập trung rất tốt. Các mẹ chỉ cần lên google search sách "chim đa đa" hoặc sách luyện IQ cho trẻ từ 3-6 tuổi là ra một loạt, thoải mái mua và lựa chọn để học cùng con.

- Một việc các mẹ phải lưu ý là con sẽ phải học sự trật tự và im lặng khi vào lớp 1, do đó trong khoảng thời gian con ngồi bàn thì đến năm con 5 tuổi bắt đầu tập cho con ngồi học mà không cần mẹ ngồi bên cạnh và không được phép nói chuyện. 

Để làm được việc này, mẹ sẽ giao: Con làm 2 trang này trong 5 phút nhé (chỉ vào cái đồng hồ và nói: Là cái kim dài nó chỉ từ số này sang số này này), và phải tập trung làm bài, không được nói hay gọi mẹ, mẹ sẽ đi có việc và quay lại. Việc yêu cầu con phải ngồi tự làm việc một mình là nền tảng cho việc đi học lớp 1. Sau khi con làm được 5 phút thì tăng lên 10 phút, rồi 15 phút và 20-30 phút.

- Ngoài ra phải cắt toàn bộ hoạt động tivi và thiết bị ipad hay máy tính, vì game trên máy tính và hoạt động trên tivi rất thú vị, sẽ khiến các con cảm thấy hoạt động học tập là nhàm chán và con sẽ càng không thích học. Nếu có cho con xem tivi hay ipad cũng không nên quá 60-90 phút 1 ngày. 

- Một lưu ý là nếu con không thích, con không tập trung thì sao. Thực ra đứa trẻ nào cũng chỉ thích chạy nhảy tự do thôi, nên các trẻ không thích ngồi học tĩnh nhiều lắm, nhất là con trai. Việc các bạn chỉ cần dành 30 - 40 phút một tối đâu có khó khăn đến thế, không phải là ngay lập tức 40 phút mà tăng dần 5 phút. Mẹ cứ quyết tâm, biết thưởng phạt và động viên đúng cách là làm được.

Thứ hai, khả năng nhận, ghi nhớ nhiệm vụ. Đây là kỹ năng cực kỳ quan trọng trước khi con bước vào lớp 1. Mới đầu chỉ đơn giản là: Con cất cho mẹ cái cốc lên bàn, sau đó con lớn dần là: con rửa cho mẹ cái cốc, rồi con đi sang nhà bác A xin cho mẹ củ tỏi, con cất quần áo đi. Việc liên tục và giao tiếp với con như vậy giúp con hình thành khả năng ghi nhớ lời người khác nói và hoạt hóa thành việc làm của bản thân. 

Việc rèn luyện cho đôi chân khỏe mạnh, tay khéo léo là cực kỳ cần thiết cho việc phát triển não bộ, khả năng cầm bút, liên tưởng và viết chữ cũng như học tập của con. Sau này mẹ có thể dạy con các kỹ năng phục vụ cho bản thân mình như: Tự ăn uống được, tự đi vệ sinh được, tự biết rửa cốc mình uống, tự biết sắp xếp đồ đạc và quần áo cá nhân. Đây toàn là những kỹ năng cần thiết khi học lớp 1.

Thứ ba, khả năng chào hỏi và diễn đạt: Mẹ phải rèn cho con chào hỏi người lớn, còn diễn đạt là việc mẹ hỏi và con đưa ra câu trả lời cũng như con tập kể lại cho mẹ các câu chuyện trong đời sống, ở lớp mẫu giáo, ở nhà cho bố mẹ. Rồi cao dần là ghi nhớ các câu chuyện dài cho người lớn kể để kể lại. Việc ghi nhớ và kể lại là cực kỳ cần thiết cho quá trình học. 

Thứ tư, kỹ năng tự đi vệ sinh và tự ăn, cái này thì rất nhỏ thôi nhưng nhiều bé vào lớp 1 mà chưa biết tự xúc ăn và chưa tự đi vệ sinh được. Có bé tè dầm hoặc ị đùn, hoặc có bé đi vệ sinh nặng xong không biết tự rửa...

Thứ năm, với các trường có tiếng Anh tăng cường, thì nên cho con học tiếng Anh trước khi vào lớp 1. Vì nếu lớp 1 cùng lúc học Tiếng Việt rồi tiếng Anh, nhiều cái mới con sẽ bị loạn xạ, nên mình nghĩ là nên cho con học trước Tiếng Anh trước từ 6 tháng đến 1 năm. Còn nếu không thì để lùi sau kỳ 2 khi con học tốt tiếng Việt rồi thì cho đi học tiếng Anh cũng được.

Nếu như con bạn có 3 nhóm kỹ năng: Ngồi làm việc tĩnh, nghe - nhân - thực hiện nhiệm vụ, ghi nhớ sự kiện và diễn đạt lại tốt thì con đã có tất cả kỹ năng để vào học tốt lớp 1. Chưa kể là khi mình bắt đầu sớm, thấy mãi con không tập trung được thì bố/mẹ sẽ đi hỏi các bố/mẹ có kinh nghiệm khác, rồi đưa con đi khám, đưa con đi học kỹ năng...

Dần dần trẻ có vấn đề nhưng nếu không phải là bệnh lý tự kỷ hay tăng động giảm chú nặng hay rối loạn ngôn ngữ nặng thì bé cũng sẽ dần dần trở về bình thường để sẵn sàng 6 tuổi vào lớp 1, học hành với con cũng rất nhẹ nhàng. Còn các bạn không được rèn, đi học lớp 1 quả là một cực hình với con và gia đình.

Hạ Uyên