Cá thòi lòi (hay cá leo cây) thuộc họ cá bống trắng, thường sống và đào hang trú ngụ trong rừng ngập mặn hay đất bồi ven biển, ven sông,... Chúng chủ yếu ở châu Phi, châu Á, Australia, Samoa và Tonga.

Cá thòi lòi từng được Tổ chức Sinh vật thế giới liệt kê vào danh sách một trong 6 con vật "kỳ lạ nhất hành tinh" bởi những đặc điểm cấu tạo độc đáo trên cơ thể.

Đặc điểm kỳ lạ nhất khiến cá thòi lòi không giống bất cứ loài cá nào là nó sinh sống được ở vùng nước mặn, nước lợ. Chúng có thể di chuyển trên bùn, chạy nhảy và kiếm mồi trên cạn. Hai vây trước làm nhiệm vụ của một “đôi tay”.

Cá thòi lòi thở bằng phổi và mang. Cơ thể của chúng có thể trữ nước trong mang để hô hấp khi lên cạn, trao đổi khí qua da như ếch. Những cấu tạo đặc biệt giúp cá thòi lòi còn có một khả năng leo trèo trên cây và nhảy từ cành này sang cành khác một cách rất điêu luyện. Do đó, cá thòi lòi còn có một tên dân gian là “cá leo cây”.

Ở nước ta, loài cá có vẻ ngoài xấu xí này có ở miền Tây. Để bắt được chúng, người dân địa phương có nhiều cách như đặt bẫy, cắm câu vào ban ngày hay soi đèn vào ban đêm,... Khi bị soi đèn vào mắt, cá trở nên bất động và mất phương hướng nên ta dễ dàng bắt hơn.

Tuy có vẻ ngoài xấu xí, kỳ dị nhưng cá thòi lòi lại là đặc sản "trời ban" đối với người dân miền Tây. Dân sành ăn gọi đùa đây là món phá mồi. 

Cá thòi lòi có thể làm nên nhiều món ăn hấp dẫn như kho tiêu, nấu lẩu chua, chiên xù, nướng muối ớt,... Món phá mồi là câu nói đùa mà dân sành ăn đặc biệt phong tặng cho cá thòi lòi.

Cá thòi lòi tuy có vẻ ngoài xấu xí nhưng lại là nguyên liệu chế biến nên nhiều món ăn ngon nức tiếng.

Minh