Nghệ sĩ Kim Cương là con nhà nòi sân khấu, là người dựng nên sân khấu kịch Kim Cương với bộ máy nhân sự lên tới 70 gia đình nghệ sĩ đã gửi "chén cơm" của gia đình tới người đàn bà tài sắc vẹn toàn này. 

Cuộc trò chuyện của tôi với nghệ sĩ Kim Cương - giống như một người bạn cùng thế hệ - bởi sự trẻ trung, bộc trực, chân thành nhưng không kém phần hồn hậu, khiêm nhường.

Thi thoảng Kim Cương lại dừng cuộc trò chuyện của mình lại và dặn dò tôi: "Chi tiết này em nhớ đừng viết thật quá, chị có tuổi rồi, không muốn gây hấn với ai, chỉ muốn sống thật bình dị, khiêm nhường giữa cuộc đời này!"

Kim Cương "lạ" vì có tâm hồn mãi mãi tuổi đôi mươi, "lạ" vì sự trẻ trung toát ra một cách tự nhiên và chân thật không cần phải diễn, phải gồng. Kim Cương luôn xưng "chị" và "em" với thế hệ sau và không cần phân biệt khoảng cách tuổi tác. Từ "lạ" đến "gần gũi" là cảm xúc đầu tiên khi bất cứ ai trò chuyện cùng nghệ sĩ nổi tiếng này.

Dù ở thế hệ rất xa với thế hệ mà nghệ sĩ Kim Cương, Thẩm Thúy Hằng, Kiều Chinh đã làm mưa làm gió trên sân khấu, màn ảnh nhưng chỉ cần vào google gõ tên những nghệ sĩ ấy, những tấm ảnh đen trắng của những mỹ nhân không ngai ngày ấy, tôi vẫn cảm thấy xốn xang như thể họ chưa thuộc về hôm qua, về thế hệ đã xa một thời còn vang bóng. 

Nét đẹp kinh điển của Thẩm Thúy Hằng, Kiều Chinh, Kim Cương … thực sự là một tượng đài nhan sắc Việt thời điểm ấy! Tượng đài dù có rêu phong nhưng đường nét thì vẫn làm sống dậy trong hồi ức của những người sinh ra và lớn lên ở thế hệ mà tất cả nguồn sống tinh thần chỉ tập trung vào … sân khấu, màn ảnh!

Cố giáo sư Trần Văn Khê từng nói về nghệ sĩ Kim Cương thế này: "Với tôi, Kim Cương không chỉ là một kỳ nữ của sân khấu mà còn là một nữ hoàng, bởi vì chỉ có nữ hoàng mới có thể tạo nên, gìn giữ và xây dựng, bảo vệ được ngai vàng của mình. Đó là triều đại kịch nói Kim Cương và ngai vàng nghệ thuật sân khấu. 

Bởi Kim Cương hội tụ đầy đủ yếu tố: Tài, sắc, trí, uy, vũ, dũng, nhân … bởi thiếu bất kỳ yếu tố nào sẽ không bao giờ có thể có được vương triều kịch nói Kim Cương. Một vương triều tồn tại mấy chục năm trên thực tế mà không hề có đổi ngôi hay thoái vị."

Có rất nhiều người tò mò không biết ở cái triều đại ấy, những người tài sắc vẹn toàn, "người tám lạng, kẻ nửa cân" như Kim Cương, Thẩm Thúy Hằng thì họ giao lưu với nhau như thế nào và có phân chia "cao thấp" về đẳng cấp về vị trí của mình trên sân khấu và phim ảnh hay không? Kim Cương không chỉ là người đàn bà diễn xuất con nhà nòi, diễn xuất không phải dạng vừa, lại là bà chủ của nguyên một sân khấu kịch nói và một Hãng phim điện ảnh Kim Cương nữa!

Khi hỏi về điều "tế nhị" này, Kim Cương thật thà tâm sự: "Để mời được nghệ sĩ Thẩm Thúy Hằng và Kiều Chinh vô phim, Kim Cương sẵn lòng đóng vai phụ và vui sướng hạnh phúc khi thấy Thẩm Thúy Hằng vào vai, vui sướng khi nữ diễn viên chính được tỏa sáng. 

Với Kim Cương, có được sự "gật đầu" của những nghệ sĩ nổi tiếng nhất thời bấy giờ là một vinh dự lớn, ở địa vị bà chủ đoàn kịch, hãng phim Kim Cương khi ấy đã chóng quên đi bản ngã của một nghệ sĩ cũng thăng hoa rực rỡ trong những vai diễn chính cùng thời để đóng một vai phụ hoặc lui về hàng ghế khán giả cũng vui sướng vô cùng."

Những nghệ sĩ ngang cơ khi đó cũng khó tránh khỏi sự "cạnh tranh" ngầm về vị thế, nhất là báo chí ngày đó cũng có những cuộc phân tích mổ xẻ khốc liệt về nhan sắc, diễn xuất, tài năng vv … để chọn ra người hoàn hảo nhất. Và nếu như Thẩm Thúy Hằng chiếm sóng ở vị trí mỹ nhân đẹp nhất màn ảnh, út Bạch Lan là nghệ sĩ cải lương hay nhất, thì Kim Cương lại là nghệ sĩ thân thiện được cảm tình của độc giả nhất! Cái bình chọn tưởng vô thưởng vô phạt nhưng lại như dòng nước mát lành chảy qua cuộc đời bà những lúc bỏng rát vì cô đơn, mỏi mệt, trống vắng và mất mát đè nặng tâm hồn.

Thẩm Thúy Hằng nhỏ hơn Kim Cương 5, 6 tuổi gì đó. Thời hoàng kim, hai người là hai thế giới mà không thân nhau nhưng không bao giờ gây gổ! Có lần Kim Cương bộc trực tâm tình vui vẻ với người đẹp Bình Dương Thẩm Thúy Hằng: "Bà cứ yên tâm là tui với bà trong tình yêu sẽ không đụng nhau, mấy ông đã lựa "gout" của bà thì sẽ né tôi và ngược lại!"

Kim Cương cũng kể thêm về những cuộc tâm tình với Thẩm Thúy Hằng: "Tôi và Hằng ở hai hoàn cảnh và vị thế khác, không nên đem lên bàn cân so sánh như cách những nhà báo thời bấy giờ từng làm, dễ khiến nghệ sĩ nổi lên lòng tự ái với những khen chê. Thẩm Thúy Hằng là diễn viên tay ngang nhưng có nhan sắc trời phú mà Kim Cương thừa nhận rằng không thể so sánh, Kim Cương thì diễn xuất con nhà nòi và nhan sắc cũng tàm tạm mà thôi."

Kim Cương cười, nụ cười đẹp của bà chuyển từ thời thanh xuân sang xế chiều, vẫn giữ được nét cuốn hút. Bà chia sẻ: "Thời ấy, nhan sắc của Thẩm Thúy Hằng dường như không có đối thủ. Và những người mê nhan sắc của Thẩm Thúy Hằng đều là những người đàn ông "tâm tài vẹn toàn" khiến bao phụ nữ mơ ước. Có lần trêu Thẩm Thúy Hằng, Kim Cương cười bảo: "Nhan sắc của Elizabeth Taylor khiến đàn ông thế giới chao đảo, nhan sắc của Thẩm Thúy Hằng khiến đàn ông Việt Nam chao đảo.

Nhưng khi hỏi về sự thân thiết của người đẹp Bình Dương và nghệ sĩ Kim Cương thời đỉnh cao như chị em, Kim Cương cười bảo: "Đến độ tuổi này rồi thì sự chân thật là điều đáng quý, chuyện đã qua lâu rồi, Tôi và Hằng sau này mới là bạn của nhau khi đã nếm đủ vinh quang và cay đắng trong đời! Trước đó, chúng tôi "biết nhau" chứ không "chị chị em em" như một số người vẫn lầm tưởng. Vì sau ánh hào quang sân khấu thời nào cũng thế, thật khó tìm được sự đồng cảm khi cả hai đều có cái tôi mãnh liệt và đều là những cái tên được công chúng đánh giá cao thời đó.

Mãi sau này khi danh vọng, tiền tài đã qua thời kỳ đỉnh cao, khi mà cả Kim Cương và Thẩm Thúy Hằng đã chinh phục những đỉnh cao nhất của chính mình, họ mới có dịp là bạn của nhau, vui buồn dễ chia sẻ vì như Thẩm Thúy Hằng nói: "Bây giờ sân khấu ngày ấy chỉ còn tôi và Kim Cương sau biết bao hỷ nộ ái ố thăng trầm … vì nhiều người đã về cát bụi!

Nhắc đến Thẩm Thúy Hằng, Kim Cương cũng chia sẻ thêm: "Thẩm Thúy Hằng hiện có đời sống yên tĩnh tu tập và ăn chay trường, chính Kim Cương cũng ít gặp trừ khi có dịp nào hội ngộ nhóm bạn cùng thời."

Những ai yêu văn chương, thi ca hẳn đều thuộc lòng hai câu thơ trong bài thơ "Con mắt còn lại" của thi sĩ Bùi Giáng:

"Còn hai con mắt khóc người một con

Còn hai con mắt một con khóc người".

Thuộc thơ Bùi Giáng thì nhiều người thuộc vì thơ Bùi Giáng được cất lên từ âm nhạc của Trịnh Công Sơn tạo nên những thanh âm chất chứa bùi ngùi tự sự của một trái tim cô đơn và bất lực trong tình yêu đơn phương có phần kỳ quặc và điên rồ của cố thi sĩ. Điều thú vị hơn khi nhân vật trữ tình trong bài thơ nổi tiếng này không hề điên mà nàng lại là một kỳ nữ sân khấu: Kim Cương.

Yêu như Bùi Giáng, lại yêu đơn phương mà Kim Cương chịu đựng suốt 40 năm, chỉ đáp lại ông bằng "tình người" nhưng có lẽ với Bùi Giáng, vậy là đủ. Kim Cương kể lại: "Bùi Giáng khi điên, khi tỉnh. Trên người luôn đeo lỉnh kỉnh lon sữa bò, nải chuối và rách rưới rối bù đến nhà tôi. Gọi cửa chưa có ai ra mở ông sẽ tiện tay lấy đá hoặc rác chọi vô nhà."

Bà Bảy Nam (mẹ đẻ nghệ sĩ Kim Cương, PV) từng hốt hoảng vì Kim Cương không chỉ có ông Bùi Giáng si tình mà có tới 7, 8 ông cũng tình trạng "nửa điên nửa tỉnh" khi thì lao lên sân khấu, khi thì lẽo đẽo theo về tận nhà, khi thì đón giữa đường. Bà Bảy Nam than với con gái: "Con có dòng điện thu hút những người mắc bệnh điên sao mà họ tìm con cả … chục lão như vậy thế con?!"

Nhưng trong hàng chục lão đầu tóc rối bù ăn mặc rách rưới và rất có vấn đề si tình Kim Cương thì bà lại chú ý đến Bùi Giáng hơn cả. Vì bà cảm động trước tình cảm thực sự nơi ông, khi mê, khi tỉnh cũng đều thực lòng, không đòi hỏi, lợi dụng hay sàm sỡ gì bà. Tình cảm đơn phương nhưng ông luôn được Kim Cương đáp lại bằng trái tim của vị bồ tát, của một người thân giữa quán trọ nhân gian tấp nập người đến kẻ đi này.

Vì thế, những khi Bùi Giáng bị điên, gây gổ ngoài đường bị đưa vào trại thương điên hay đến đồn cảnh sát, Bùi Giáng cung cấp cho cảnh sát số điện thoại của Kim Cương với lời khai dí dỏm: "Đây là số điện thoại của mẫu thân Kim Cương, các anh gọi mẫu thân tôi đến chuộc tôi về đi." Cuộc đời Kim Cương – trái tim không chỉ dành để đau cho cuộc tình của chính mình mà còn để thương cho cuộc tình đơn phương bất lực của Bùi Giáng, dăm lần bảy lượt đến nhà thương, đến đồn chuộc ông Bùi Giáng về. Trải qua những nỗi đau bị phụ bạc, dang dở trong tình cảm lứa đôi, Kim Cương không nỡ làm khổ một con người thật lòng như Bùi Giáng, dù bà chưa từng yêu ông.

Bùi Giáng không phải gã điên tứ cố vô thân mà con của gia đình danh gia vọng tộc ở miền trung. Anh trai Bùi Giáng là bác sĩ nổi tiếng thời bấy giờ. Kim Cương được anh trai thi sĩ Bùi Giáng tin cậy gửi gắm, thậm chí khi ông chết, bà đứng ra lo liệu tang lễ cho ông như một người thân trong gia đình.

Bản thân Bùi Giáng cũng du học ở nước ngoài về và làm công việc giảng dạy môn Văn ở một trường đại học. Giai thoại về cái sự "điên" và thăng hoa của Bùi Giáng thì nhiều không kể xiết. Nhưng Kim Cương kể, có hôm đang giảng cho sinh viên nghe về thơ Kiều, Bùi Giáng xúc động quá khóc nức nở, sinh viên nghe ông giảng hay và cảm động quá cũng khóc theo ông. Ông vô nhà vệ sinh rửa mặt, học sinh nghĩ ông sẽ vào dạy tiếp nên cứ ngóng ông, sau mới biết là khi ông vô nhà vệ sinh rửa mặt xong ông bỏ về nhà và … ngủ!

Như cách ông làm thơ vừa ngông vừa giễu đời:

Ta cứ tưởng trần gian là cõi thật!

Thế cho nên tất bật đến bây giờ …

Cuộc đời ông cứ "điên" rồi lại "tỉnh" suốt bốn mươi năm một mối tình. Ông đâu biết rằng dù mình yêu đơn phương nhưng như Kim Cương chia sẻ, bà học được ở ông nhiều điều, nhưng bài học đắt giá nhất mà một người đàn bà nghệ sĩ tài sắc vẹn toàn nhưng lận đận tình duyên như Kim Cương học được ở ông là: "Dù giàu hay nghèo, trẻ hay già, điên hay tỉnh, mỗi con người đều cần một mối tình để sống …"

Từng nổi danh một thời và là một tài năng sân khấu, điện ảnh như thế nhưng ở tuổi xế chiều, Kim Cương nhắc về hào quang trong quá khứ bằng sự trân trọng, khiêm nhường và từ tốn của một người tu tập. Trong căn nhà của bà, tượng Phật lớn được đặt ngay cửa ra vào. Bà mua hẳn tủ kính lớn để bày các bức tượng nhỏ bằng bàn tay. Ở ngoài đường ồn ã là thế nhưng khi bước vào phòng khách nhà Kim Cương, chỉ còn sự ấm cúng, yên tĩnh và giản dị như con người của bà.

Kim Cương rất ngại đụng chạm, gây hấn hoặc dùng những từ ngữ bóng bẩy khi nhắc về thành tựu bản thân mình đã đạt được, những vinh quang mình đã trải qua.

Trong những câu chuyện tình, đặc biệt là với nhà báo Trần Trọng Thức, chồng cũ của bà, bà vẫn đau vẫn giận ông vì cuộc chia tay năm nào. Nhưng sau đó bình tĩnh lại bà lại "nhận phần lỗi về mình" thay vì "đổ lỗi" như cách nhiều người thường làm hậu ly hôn. Bà cho rằng việc dũng cảm nhận lỗi cũng là một việc làm đúng đắn, điều ấy giúp bà có nhìn nhận lại bản thân mình sâu sắc hơn, tránh làm tổn thương người khác.

Khép lại cuộc trò chuyện thú vị với Kim Cương, với những mối tình không trọn vẹn để lại trong tim bà những vết xước mà thời gian đã chữa lành. Những vai diễn đã vực dậy kinh tế, danh tiếng của bà và đoàn kịch, hãng phim tên tuổi.

Ở tuổi xế chiều, Kim Cương dành trọn niềm vui bên con cháu trong ngôi nhà đã gắn bó 60 năm đi về cùng những hoạt động thiện nguyện đáng trân trọng. Ở bên bà, lắng nghe sự chân thật của một trái tim với đầy đủ hỷ, nộ, ái, ố đong đầy… mà cứ ngỡ giai thoại ấy của một tuyệt sắc giai nhân ở phương trời nào, ngỡ đâu giai nhân lừng lẫy một thời ở ngay trước mắt!

Thủy Anna