Tết Nguyên Tiêu (hay còn gọi là Tết Thượng). Đây là ngày hội trăng rằm đầu tiên của năm mới, trong đó: "Nguyên" có nghĩa là bắt đầu, đầu tiên; còn "Tiêu" có nghĩa là ban đêm. Chính vì lẽ đó mà Tết Nguyên Tiêu có tầm quan trọng trong văn hóa truyền thống của người Việt không thua kém gì Tết cổ truyền. Trong văn hóa thờ cúng của người Việt, Tết Nguyên Tiêu chính là ngày Rằm tháng Giêng - 15 tháng 1 (Âm lịch). Không chỉ thế, ngày Rằm đầu tiên được cho là thời điểm thích hợp để hướng thiên cầu phúc nên các gia đình thường sẽ làm mâm cỗ cúng tươm tất hơn hẳn các ngày Rằm khác trong năm. 

Ngoài mâm cỗ mặn, bánh trôi nước, xôi chè, hoa quả, món chay cũng là những món ăn thường xuất hiện trong Tết Nguyên Tiêu. 

Bánh trôi nước

Có không ít truyền thuyết liên quan tới tục ăn bánh trôi nước vào ngày Rằm tháng Giêng. Song, tựu trung lại thì món ăn này đều được cho là biểu tượng của sự đoàn viên, sung túc, tròn đầy. Vì thế, tục ăn bánh trôi nước vào Rằm tháng Giêng vẫn được nhiều người duy trì.

Xôi chè

Theo lệ xưa, ông cha ta sẽ dâng lên mâm cúng ngày Rằm tháng Giêng món xôi chè với ý nghĩa cả năm no đủ, mọi việc trôi chảy. Tùy theo điều kiện gia đình có thể dâng lên 1, 3, 4, 5 hoặc 6 chén.

Bánh bò

Tuy không phải là món ăn trong danh sách "must have" của ngày Rằm tháng Giêng, tuy nhiên bánh bò với hương vị thơm ngậy, béo bùi rất thích hợp xuất hiện trong mâm cỗ chay của các gia đình.

Bánh bò rất phổ biến với khu vực miền Nam. Ở mỗi địa phương lại có ít nhiều khác biệt. Tuy nhiên, bánh bò cốt dừa là loại bánh khá phổ biến. 

Xem cách làm bánh bò tại đây.

Các món chay

Cũng như nhiều ngày Rằm khác trong năm, Rằm tháng Giêng là dịp tránh sát sinh, làm điều lành tạo phước. Do đó, các bà nội trợ có thể thay món mặn thông thường bằng các món ăn chay thanh đạm, giải hạn cho cả năm.

Mâm cỗ chay cho ngày Rằm có thể chế biến đơn giản với đậu hũ, nem rau củ, súp nấm, canh rau... Có gia đình cầu kì hơn thì làm các món chay giống món mặn như giò lụa chay, gà chay, canh chua chay… Song dù thế nào thì điểm chung trên các mâm cỗ ngày Rằm đó là sự hiện diện của các màu sắc tượng trưng cho ngũ hành: đỏ, xanh, đen, trắng, vàng.

Tham khảo các mâm cỗ chay tại đây.

Trái cây màu tươi sáng

Các loại hoa quả, đặc biệt những loại có phần vỏ tươi sáng như đỏ, vàng, xanh... được cho là mang về sự may mắn, hanh thông cho gia đình. Do đó, đây cũng được xem là các món nhất định phải góp mặt trong mâm cỗ ngày Tết Nguyên Tiêu.

M52