Trong một bài phỏng vấn gần đây, ca sĩ Đức Tuấn đã nêu quan điểm: "Xu hướng làm MV hiện nay đang có vấn đề khi phần music bị phần video đè bẹp hoàn toàn. Âm nhạc bị đưa thành thứ yếu trong khi đúng ra phải là phần quan trọng hơn trong một music video, nhạc là chính, hình ảnh chỉ là phần trợ giúp cho âm nhạc thăng hoa.

Cũng vì trào lưu này mà các bạn nghệ sĩ trẻ không chú trọng trau dồi giọng hát nhiều hơn nữa để trở thành một ca sĩ. Việc tập trung trau chuốt hình ảnh mà không trau chuốt chuyên môn rất dễ làm một nghệ sĩ trở nên nông cạn và hời hợt".

Từ quan điểm này, phóng viên đã có cuộc trò chuyện với nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung về chủ đề MV của các nghệ sĩ trẻ hiện nay: Xem nhạc hay nghe nhạc?

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung (ảnh: FB nhân vật)

Sơn Tùng, Jack, Đen Vâu, Bích Phương... đều dám đột phá

Cảm ơn anh đã hứng thú với chủ đề này. Trước tiên, là một người đã có gần 20 năm hoạt động trong nghề, có nhiều ca khúc hít, anh nhìn nhận các bạn nghệ sĩ trẻ như thế nào và anh nghĩ gì về xu hướng làm MV hiện nay?

Tôi thấy các bạn năng động hơn các ca sĩ thời xưa. Các bạn dám đột phá. Ngày xưa, ca sĩ thường chiều theo ý khán giả. Có một khoảng thời gian, khán giả thích thể loại hát nói, hát chửi thì hầu hết các ca sĩ thị trường, muốn đi tỉnh hát đều phải như vậy.

Các ca sĩ thời xưa luôn đặt mình trong vùng an toàn, ai đã có hit ở dòng nhạc nào rồi thì album sau sẽ làm theo phong cách đó, không dám đột phá chính mình. Còn các bạn ca sĩ trẻ bây giờ dám đột phá, dám bứt ra khỏi bản thân.

Tôi ví dụ như Bích Phương. Nhiều người thích Bích Phương hát ballad nhưng giờ Bích Phương dám hát nhạc trẻ và thành công. Sơn Tùng, Đen Vâu, Jack đều vậy. Mỗi bạn đều có sắc thái riêng và muốn khẳng định cái tôi của mình trong âm nhạc. Ngày xưa, một người hát ballad thì nhà nhà hát ballad, nên âm nhạc không có sự đa dạng.

Bây giờ, các bạn trẻ đầu tư rất nhiều về hình ảnh nên sản phẩm rất giá trị về hình ảnh, thu hút người xem, đặc biệt là khán giả trẻ. Và rõ ràng, âm nhạc là phải hòa trộn giữa nghe và xem. Đôi khi, phần nghe yếu hơn phần nhìn vì họ cầm điện thoại suốt.

Ngày xưa, khán giả nghe nhiều hơn là vì công nghệ chưa phát triển. Muốn nghe nhạc, chỉ có MP3, băng cassette, không phải lúc nào cũng sẵn đầu DVD. Tiện lợi nhất là MP3, CD cầm tay.

Nhưng bây giờ, ai cũng có điện thoại. Nhu cầu luôn phát triển, mọi người muốn xem, muốn nghe thì tất yếu, xu thế âm nhạc phải là phần nhìn nhiều hơn.

Ai cũng thấy một thực tế là khán giả hầu hết đều nghe nhạc bằng... điện thoại nhưng tôi cũng nhớ nhạc sĩ Đức Trí nói, "không gì tàn ác với chúng tôi bằng việc các bạn nghe nhạc bằng điện thoại"?

Chúng ta có nhiều dòng nhạc và cũng có nhiều cách hưởng thụ âm nhạc khác nhau, giống như ẩm thực vậy. Có những món ăn, chúng ta có thể cầm trên tay và đi ngoài đường ăn, như là bánh mì. Có những món, mình phải ngồi trong nhà, tại bàn ăn, mới thưởng thức được.

Có những món ăn, mình muốn ăn chung với mọi người và cũng có những món ăn, mình chỉ muốn ăn một mình. Âm nhạc cũng vậy. Có rất nhiều thể loại nhạc. Có loại nhạc, phải nghe trong một đám đông mới thấy vui, như EDM, vừa nghe vừa nhảy nhót.

Có loại âm nhạc, mình chỉ muốn nghe một mình, tận hưởng trong không gian riêng của nó, trong sự tĩnh lặng như các bài hòa tấu cổ điển, các bản nhạc của các diva, đầy chất nghệ thuật để cảm nhận được cái hay của nó. Và cũng có dòng nhạc, mình phải nghe chung với bạn bè, đi trên đường đi học hoặc lúc đi ngủ.

Âm nhạc bây giờ là vậy nên chúng ta không thể dùng suy nghĩ của 1 người thích món ăn này mà phê phán món ăn khác hay phê phán người đang ăn món ăn khác, điều đó không hợp lý.

Nếu Chi Pu hát hay hơn một chút thì khán giả sẽ không có gì để bàn tán

Vậy về chuyên môn thì sao. Là ca sĩ thì có cần phải hát tốt hay chỉ cần biết vũ đạo, có ý tưởng, body sexy, còn giọng hát thì để... phòng thu lo?

Nhiều bạn ca sĩ trẻ hát tốt và cũng có nhiều bạn hát chưa tốt nhưng các bạn hay ở chỗ, biết dùng cái tốt hơn để che lấp khuyết điểm đó. Đó là sự thông minh và sản phẩm của họ vẫn được công chúng đón nhận, bàn tán, đánh giá và xuất hiện trên bảng xếp hạng. Ở một khía cạnh nào đó, họ thành công.

Có nhiều cách đánh giá một người nghệ sĩ. Có người được đánh giá hát rất hay và có người được đánh giá là thông minh. Có người suốt đời luyện thanh để vươn tới đẳng cấp diva. Có người suốt đời theo đuổi sự trúc trắc trong âm nhạc để viết được bài giao hưởng vươn tới đỉnh cao nghệ thuật. Nhưng cũng có những người, chỉ cần bài hát lan tỏa, được nhiều người biết tới.

Thế nên, có nhiều mức độ thành công. Nếu để đánh giá, nhận xét thì các bạn nghệ sĩ trẻ đang được khán giả biết tới và thích những bài hát của họ thì đã là thành công, dù về mặt chuyên môn, giọng hát chắc chắn là chưa tốt.

Xét về nghệ sĩ cũng có nhiều khía cạnh khác nhau. Người nhảy đẹp, hát hay. Người nhảy đẹp nhưng hát chưa hay. Người nhảy đẹp, có đầu tư, chỉnh chu, có truyền thông, chiến lược quảng bá nhưng hát chưa hay thì mình cũng nên ghi nhận.

Các bạn rõ ràng cũng đang lao động nghệ thuật nghiêm túc, chỉ cần sản phẩm không bị phản cảm, không thô tục thì suy cho cùng, cũng không có gì để phê phán cả. Nếu để góp ý thì là các bạn nên luyện thanh nhiều hơn để bài hát tốt hơn.

Vừa rồi có hai MV khá nổi là "Cung đàn vỡ đôi" của Chi Pu và "Có chắc yêu là đây" của Sơn Tùng. Cả 2 MV này vừa ra đã đạt lượt views khủng. Nhưng về giọng hát thì anh đánh giá các bạn như thế nào?

Không phải ngẫu nhiên mà Sơn Tùng thủ khoa Nhạc viện TPHCM. Có thể nhiều người chê Chi Pu hát chưa tốt, Sơn Tùng hát không rõ lời nhưng có thể là do các bạn muốn hát như vậy để khán giả phải nghe đi nghe lại.

Đó là một lựa chọn liều lĩnh mà mình không nói đúng sai được. Đúng sai phải chờ kết quả sau này. Nếu Sơn Tùng hát không rõ lời mà views ít thì là sai nhưng views cao thì quyết định đó là đúng.

Chi Pu cũng vậy, nếu Chi Pu hát hay hơn một chút thì khán giả nghe sẽ không có gì để bàn tán. Nhưng Chi Pu hát dở đi một chút, nảy sinh hai luồng khán giả, người chê người khen thì sẽ đẩy lượt view lên.

Tôi không đứng về phía nào trong hai luồng dư luận đó. Về chuyên môn, tôi phải trung lập để nhìn nhận qua từng sản phẩm của bạn.

Và rõ ràng, Chi Pu hát tốt hơn so với sản phẩm đầu tiên. Mình thấy được sự cố gắng trong giọng hát của Chi Pu thì đó là điều đáng ghi nhận. Nếu đứng ở một trong hai bên thì mình là khán giả chứ không phải nhà chuyên môn nữa.

MV của Sơn Tùng, Chi Pu, Jack, Hoàng Thùy Linh view khủng nhưng "tuổi thọ" ngắn

MV của các bạn trẻ như Sơn Tùng, Hòa Minzy, Hoàng Thùy Linh, Chi Pu, Jack, Bích Phương... thường đạt lượt views khủng, lọt top trending trên Youtube sau một thời gian rất ngắn. Trong khi ca khúc mới của những ca sĩ thuộc hàng top trong làng nhạc Việt, được đánh giá rất cao về mặt chuyên môn lại khó có được "thành tích" này?

Thứ nhất, các bạn có một lượng fan rất lớn, sẵn sàng support cho thần tượng của mình, hiểu cách đơn giản là "cày views". Lượng khán giả nghe nhạc của các bạn hầu hết là khán giả trẻ. Mà khán giả trẻ có rất nhiều thời gian trên mạng, nắm trend tốt để chia sẻ nhau, kêu gọi ủng hộ cho thần tượng của mình.

Nói về khán giả, chúng ta có khán giả lớn tuổi, khán giả nhỏ tuổi và khán giả thanh thiếu niên. Ai cũng nhận thấy rằng, khán giả thanh thiếu niên chiếm 70-80% lượng khán giả đang nghe nhạc. Những người đó lại siêng lên Youtube, mạng xã hội thì đương nhiên các bạn có lượt views cao.

Thứ hai là Sơn Tùng, Chi Pu rất thông minh trong truyền thông, có chiến lược PR bài bản để thu hút sự chú ý của khán giả.

Chưa kể, dòng nhạc của các bạn biến hóa qua từng sản phẩm. Không ai đoán trước được, Sơn Tùng hay Chi Pu sắp ra dòng nhạc thuộc thể loại gì. Ví dụ, không ai ngờ Chi Pu lại kết hợp với cải lương trong Cung đàn vỡ đôi.

Kích thích được sự tò mò của khán giả là điều mà các nghệ sĩ lớn đôi khi bị quên mất. Họ tự tin vào năng lực của họ mà quên mất yếu tố đó. Trong khi, đó là yếu tố đẩy lượt views lên.

Ngày xưa, chúng ta có câu "hữu xạ tự nhiên hương", ai hát hay, khán giả sẽ đến nhưng bây giờ, âm nhạc phát triển giống như công nghệ marketing, nếu biết cách quảng bá thì khán giả mới tìm đến mình. Hai quan điểm khác nhau rồi.

Thứ ba là các bạn đổ tiền rất nhiều vào sản phẩm đó và đổ tiền rất đúng, ở chỗ, khán giả nhìn thấy ngay điều đó. Ví dụ, Sơn Tùng đổ tiền đúng ở chỗ trang phục, bối cảnh, hình ảnh, câu chuyện. Chi Pu cũng vậy.

Nhưng có nhiều người đổ rất nhiều tiền vào MV nhưng khán giả không nhìn thấy vì họ đổ tiền sai. Ví dụ, một bài hát thu trong phòng thu bình thường và một bài hát qua Mỹ mix, giá tiền khác nhau.

Nhưng thực chất, khán giả không phân biệt được điều đó. Chỉ có người chuyên môn với thiết bị đặc biệt mới nhận ra sự chênh lệch của âm thanh. Còn khán giả, họ nghe bằng điện thoại thì làm sao nhận ra sự khác nhau giữa phòng thu 2 triệu và 20 triệu.

Tôi không gọi đó là sai lầm mà là quan điểm làm nghệ thuật của mỗi người khác nhau. Có người thích đổ tiền vào MV chứ không phải vào nhạc vì họ nghĩ, khán giả nghe thấy "bắt tai" là ok. Nhưng có người muốn làm nhạc chất lượng thực sự và khi nghe thấy sướng. Đó là quan điểm nghề, quan trọng là khán giả nhìn nhận thế nào.

Ngoài ra, các bạn trẻ có chiến lược PR bắt trend của giới trẻ bằng các hastag. Đó là chất xám. Ngược lại, có những người đổ tiền vào truyền thông. Chẳng hạn, họp báo ở những nơi cực kỳ sang trọng, mời ăn uống, tốn rất nhiều tiền. Dù đó là tấm lòng của họ với báo chí nhưng sẽ không hiệu quả bằng cách kia.

Đó là những yếu tố đương nhiên khiến sản phẩm của các nghệ sĩ trẻ luôn nhiều views hơn sản phẩm của nghệ sĩ lớn tuổi.

Nhưng có một thực tế là, MV của các bạn nhanh chóng lọt top 1 trending nhưng "tuổi thọ" cũng rất ngắn?

Đúng rồi. Top 1 Youtube chỉ tồn tại thời gian ngắn, chỉ tuần sau là sẽ có sản phẩm khác thay thế. Top 1 Youtube chỉ thể hiện sự quan tâm nhất thời của công chúng trong thời điểm đó chứ không khẳng định được MV đó tốt hay không tốt, chất lượng hay không chất lượng. Đó là 2 chuyện khác nhau.

Không phải MV nào lọt top 1 cũng chất lượng và tốt. Cũng không phải MV nào chất lượng cũng lọt top 1 Youtube. Có những ca khúc người ta nghe hoài nhưng không lên top 1 vì ca khúc đó là nằm trong lòng khán giả, không nằm ở những comment tranh luận trên mạng xã hội.

Hiểu một cách nào đó, MV của các bạn trẻ là "ăn xổi"?

Nghệ sĩ nào cũng mong muốn sản phẩm của mình ở trong lòng khán giả nhưng bây giờ các bạn chạy theo trending, theo trào lưu nhiều hơn, chỉ mong đạt top 1 Youtube nên ít ai dám sản xuất bài hát với mong muốn ca khúc đó nằm trong lòng khán giả thật lâu.

Tôi đang nói khán giả nói chung chứ không phải fans vì tất cả bài hát của thần tượng, fans nhớ hết. Mà top 1 thì tuần sau sẽ có người khác, sản phẩm khác thay thế. Không thể nói họ sai, đó là quan điểm làm nghề của mỗi người. Họ muốn vậy và coi như vậy là thành công.

Nghệ sĩ có rất nhiều cái muốn. Họ vừa muốn được khán giả yêu mến vừa muốn bài hát mới ra được bàn tán xôn xao, vừa muốn bài hát được khán giả nhớ lâu.

Tuy nhiên, thông thường sẽ phân loại ra ngay. Có thể bây giờ bài hát đó nổi nhưng 3 tháng sau nó hết thời vì trào lưu là nhất thời, cảm xúc là mãi mãi. Cảm xúc thì không bao giờ bằng trào lưu nhất thời được, nó cần thời gian dài, và mình chỉ chọn được 1 trong 2. Những người đã chọn cái này thì không thể được cái kia.

Hiền Thục hát hay nhưng không thể bằng diva Trần Thu Hà, Hồng Nhung

Nếu Chi Pu hay Sơn Tùng, Bích Phương muốn hát ca khúc của anh, anh có đồng ý?

Có chứ. Hay hay dở chưa bàn tới nhưng, tôi nghĩ Sơn Tùng và Chi Pu sẽ đảm bảo được chất lượng nằm ở mức trên trung bình khá mà tôi chấp nhận được.

Muốn làm nghệ thuật thì tâm trí phải mở, dám thả bung vùng an toàn của mình ra. Ngày xưa, tôi từng thử nghiệm nhiều giọng hát và may mắn nhiều bài hit nổi lên. Tôi cũng thất bại nhiều, chỉ là không ai biết chuyện đó. Vậy thì tại sao mình lại ngại thử nghiệm? Thử nghiệm cho nghệ sĩ sự hứng thú trong làm nghề và tôi rất thích điều đó.

Anh theo đuổi cách sáng tác nhạc cảm xúc, tức là ca khúc phải đọng lại điều gì đó cho người nghe. Tôi nghĩ, Sơn Tùng, Chi Pu khó có thể làm được điều đó nếu hát ca khúc của anh. Vì 1 bài hát cảm xúc thì cần giọng hát cảm xúc nhưng các bạn hát không tốt và phải che khuyết điểm đó bằng hình ảnh như anh đã nói?

Tôi không lo ngại điều đó. Chưa chắc đã như bạn nghĩ vì nó thuộc về duyên. Khi sáng tác, tôi đã đặt quan điểm của mình vào bài hát. Bản thân bài hát đã có cảm xúc rồi. Nếu nó được trang bị thêm nhiều lớp áo nữa thì có khi nào sẽ được cộng hưởng để thành công hơn?

Lý thuyết là vậy nhưng thực tế có thể biến đổi. Ví dụ, Hiền Thục hát hay nhưng không thể bằng những diva như chị Trần Thu Hà, Hồng Nhung. Nhưng Hiền Thục vô tình hợp với "Nhật ký của mẹ" ở chỗ có cảm xúc. Đó là duyên khi hai người kết hợp với nhau. Chị Hồng Nhung cũng có cảm xúc chứ nhưng cái duyên ở chỗ, khán giả thích Hiền Thục hát bài hát đó.

Tôi coi âm nhạc là trò chơi và khi chọn lựa thì phải biết được gì và mất gì và chấp nhận nó. Việc mình tính cũng chỉ được 70%, còn phụ thuộc vào may mắn và duyên nữa. Ví dụ, có những bài tôi nghĩ dở nhưng lại thành hit, như "Mùa đông không lạnh", tôi thấy nó dở,quê nhưng khi Akira Phan hát thì thành hit.

Mới đây, Dương Triệu Vũ ra mắt sản phẩm mới và được anh trai Hoài Linh dạy rằng, làm gì thì làm, phải để ý tới thông điệp của mình trong từng sản phẩm, đừng làm bậy để các em nhỏ xem xong bắt chước là hư cả một thế hệ.

Từ điều này, tôi nhớ tới MV "Chạy ngay đi" của Sơn Tùng và nhiều ca sĩ trẻ khác với những hình ảnh phản cảm, gợi dục, bạo lực. Điều này rất có thể sẽ gây tác động xấu tới những bạn trẻ?

Đó là vấn đề nhạy cảm, nếu tranh luận thì còn liên quan tới chuyện giáo dục nữa. Tôi nghĩ, lứa tuổi đủ để các em xem MV và không chịu tác động xấu phải từ 15 tuổi trở lên.

Đúng như bạn nói, MV của các ca sĩ nên gắn mác C15, C16 thậm chí C18 để hạn chế em nhỏ xem và có sự phân loại rõ ràng. MV có nhiều hình ảnh gợi cảm, nam nữ, giường chiếu, bạo lực hay câu chuyện drama giang hồ... thì nên gắn mác giống như phim rạp.

Ngoài ra, cần có sự kiểm soát chặt chẽ của Sở Văn hóa thông tin. Hiện tại, mọi người đang dễ dàng vì up lên Youtube mà không phải xin phép. Vấn đề này, các bộ ban ngành phải vào cuộc. Còn về chuyên môn thì rõ ràng điều này không đúng với nhận thức của các con.

Tôi nghĩ, trong tâm thức các bạn ca sĩ trẻ chỉ muốn làm một sản phẩm cho các bạn ở ngang lứa tuổi mình chứ chưa nghĩ khi các em nhỏ xem sẽ thế nào. Thiếu sót của các bạn là không gắn mác độ tuổi. Nói tóm lại, tôi chỉ phản đối những MV, bài hát có ca từ thô tục, gợi dục, nói lái phản cảm.

Cảm ơn anh đã chia sẻ!

Cao Thanh Hương