Những ngày này các tỉnh miền Bắc đang trải qua đợt rét đậm nhất từ đầu Đông. Nền nhiệt vùng núi cao xuống dưới 0 độ, băng giá phủ trắng núi đồi. Rét đậm, rét hại ảnh hưởng khá nhiều đến cuộc sống của người dân nơi đây. Thế nhưng dù hoàn cảnh khắc nghiệt thế nào thì người dân nơi đây vẫn cố gắng thích nghi.
Vào những ngày đầu của Tháng Giêng, cũng vào thời điểm diễn ra nhiều sự kiện văn hóa của các dân tộc vùng núi Tây Bắc. Người dân tộc Hà Nhì ở Y Tý, Lào Cai vào thời điểm này cũng vậy. Nhiều ngày lễ quan trọng của người Hà Nhì sẽ diễn ra trong những ngày của tháng đầu tiên trong năm (theo Âm lịch).
Vậy, trong cái rét tê tái của mùa Đông, cuộc sống của người Hà Nhì nơi đây sẽ diễn ra như thế nào?
Y Tý là một xã vùng cao thuộc huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, nằm ở độ cao trên 2000m so với mực nước biển. Nơi đây nổi tiếng với những thửa ruộng bậc thang kỳ vỹ cùng với đỉnh Lảo Thẩn đẹp như tiên cảnh, hay được mệnh danh là trời Tây tại Việt Nam mỗi độ Đông về khi cả núi rừng được bao phủ trong lớp băng giá trắng xoá.
Thế nhưng đó chưa phải là tất cả về Y Tý - đây là một trong những dân tộc ít người nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Ghé thăm bản làng của người Hà Nhì, bạn sẽ cảm thấy vô cùng thích thú với ngôi nhà trình tường độc đáo. Không giống những ngôi nhà sàn thường thấy của đồng bào dân tộc vùng cao, những ngôi nhà trình tường đặc trưng của người Hà Nhì nằm ngay trên nền đất, tường được làm từ đất nện, dày 40 - 45cm, cao 4 - 5m với hai vòng ngoài và trong, mái nhà dốc ngắn được lợp bằng cỏ gianh nhưng rất chắc chắn.
Cấu trúc nhà này sẽ giúp người Hà Nhì giữ ấm vào mùa đông mà vẫn mát mẻ vào mùa hè. Nhìn từ trên cao xuống, những ngôi nhà của người Hà Nhì tựa như những cây nấm khổng lồ tuyệt đẹp mọc bên sươn núi, ẩn hiện trong sương.
Hàng năm người Hà Nhì có rất nhiều lễ hội độc đáo, đặc biệt trong những ngày mùa xuân đầu năm có nghi lễ cúng thần Rừng “Gạ Ma Do”, tạ thần nước,… mùa hè có lễ cầu mùa “Khô Già Già”,... Nếu có dịp ghé thăm Y Tý, bạn hãy thử khám phá làng người Hà Nhì để có thể hiểu hơn về nét văn hóa độc đáo của đồng nơi đây.