1. Măng nứa

Mùa măng nứa thường có nhiều vào cuối tháng 7 cho tới tầm tháng 10, đây là khoảng thời gian măng nứa vào đúng mùa, ăn ngon và mềm nhất. Măng nứa có ngọn nhỏ thường chỉ tầm ngón chân cái hoặc to hơn chút đỉnh, khi bóc ra có màu trắng nõn vô cùng đẹp mắt. Sau khi luộc thì vào luộc bằng nước lạnh hoặc nước đang đun sôi mà sẽ măng chuyển màu trắng hơi ngà hoặc vàng.

Có rất nhiều món ăn hấp dẫn được chế biến từ món măng nứa như: măng nứa xào thịt, xào lòng mề, măng nứa nấu canh, măng nhồi thịt, măng luộc chấm mắm.... Hoặc món măng nứa chưa luộc, bổ nhỏ rồi ngâm chua ăn cũng vô cùng ngon miệng, tuy nhiên món ăn này khó bảo quản, vì khi măng chua đến độ sẽ phải ăn hết ngay nếu không măng sẽ bị hỏng hoặc chua quá ăn cũng mất đi vị thơm ngon.

Khi chọn mua măng nứa, bạn nên lựa chọn những ngọn măng có độ dài vừa phải, thường chỉ tầm 1 gang tay đổ lại (đối với những ngọn măng to) hoặc nửa gang tay để tránh mua phải phần xơ già.

Ngọn măng có đủ phần ống và phần lá càng ngắn thì lại càng ngon. Nếu định làm món măng nhồi thịt, bạn nên lựa chọn những ngon măng to, để việc nhồi được dễ hơn. 

Còn nếu chỉ để xào hoặc nấu canh thông thường thì nên ưu tiên chọn những ngọn bé, vì những ngọn măng bé thường dày mình hơn, ăn cảm giác đậm vị hơn.

Ngoài ra, để bảo quản măng nứa được lâu hơn, người ta còn luộc và phơi khô dưới trời nắng rồi bọc túi nilong để ăn khi hết mùa. Ngọn măng sẽ được khía mảnh và bắc lên giàn phơi dưới trời nắng to, tầm 2-3 ngày măng sẽ khô và có màu vàng ruộm đẹp mắt.

Giá măng khô thường khá đắt, vì phải tầm 10kg măng tươi mới được 1 kg măng khô, đồng thời việc phơi khô cũng khá mất công và nhiều rủi ro nếu không may gặp trời mưa.

Măng nứa chính vụ thường được bán giá khoảng 30 ngàn đồng/kg đối với măng tươi và khoảng 250-300 ngàn đồng/kg đối với măng khô.

2. Măng tre

Măng tre có khá nhiều đặc điểm giống với măng nứa, tuy nhiên kích thước của nó lớn hơn và có một số loại măng được trồng nên số lượng măng tre được bán trên thị trường hiện tại nhiều hơn so với măng nứa.

Măng tre chỉ là tên gọi chung của măng mọc từ cây tre, như măng tre rừng, măng tre gai (măng lay) măng tre diễn, măng bát độ (măng mai)... Trong đó măng bát độ là loại măng được trồng tại khá nhiều vùng của Việt Nam, loại măng bày bán nhiều nhất tại các chợ trên địa bàn Hà Nội chính là măng bát độ.

Măng tre rừng thường được biết đến với món măng khô (măng lá và măng lưỡi lợn), vì số lượng loại măng này hiện tại khá ít, đồng thời nếu so về ăn măng tươi thì không ngon bằng măng nứa, nếu so về bảo quản thì không tiện bằng măng bát độ nên chúng thường được chế biến bằng cách luộc sơ và phơi khô với nắng chứ ít được bán tươi.

Bát độ là một trong số ít ỏi những loại tre được trồng, chăm sóc và bảo vệ. Ở một số vùng đây được coi là loại cây phát triển kinh tế, giúp bà con nông dân tận dụng đất rừng để trồng cấy và phát triển kinh tế.

Sau khoảng 2 năm trồng, cây bát độ sẽ cho ra măng, người nông dân sẽ thu hoạch và mang bán tại các điểm thu mua của nhà máy với mức giá khoảng 4-5 ngàn đồng/kg.

Nếu chọn mua măng bát độ dạng măng lá, nên chọn những ngọn có độ dài vừa phải, đặc biệt không nên chọn những ngọn có phần ống quá dài, măng sẽ bị già. Nếu chọn mua măng củ, nên chọn những ngọn đã được gọt sạch sẽ, phần gốc sờ mịn tay, không tạo cảm giác xơ cứng.

Nếu dự định làm món măng ớt, bạn nên chọn mua măng củ tươi, về rửa rồi thái lát rồi cho măng, tỏi, muối và nước vào ngâm sau khoảng 1-2 tuần là sẽ có ngay lọ măng ớt thơm ngon, an toàn.

3. Măng vầu

Măng vầu là loại măng được yêu thích vì chế biến khá đơn giản, không cần phải luộc qua trước khi nấu như măng tre hay măng nứa. Loại măng này thường có vào khoảng cuối tháng 2 - đầu tháng 3 dương lịch (ngay sau Tết Nguyên đán).

Măng vầu thường được bán nguyên cả vỏ bởi nếu lột vỏ mà không ăn trong vòng 3-4 tiếng măng sẽ bị cứng, mất đi độ mềm, ngọt. Chính vì mua cả vỏ nên việc lựa chọn măng khó hơn so với các loại măng khác, khi mua bạn nên chọn những ngọn măng có độ dài vừa phải, còn nguyên phần ngọn nhỏ để biết măng giữ được độ tươi cũng như có thể dễ dàng áng chừng độ non của măng.

Măng vầu có 2 loại là vầu ngọt và vầu đắng, khi mua mọi người thường nhầm lẫn giữa 2 loại măng này, tuy nhiên, chỉ cần để ý một chút sẽ phát hiện ra chúng thực sự khác nhau.

Đặc biệt, măng vầu đắng thường có trước măng vầu ngọt, vì vậy nếu như chưa vào mùa măng vầu mà thấy măng được bán với số lượng nhiều thì đó chính là măng vầu đắng đầu mùa. Măng vầu đắng nếu được đào khi nó chưa ngoi lên khỏi mặt đất thì vị đắng khá ít, tuy nhiên vị ngọt của nó không nhiều, khi ăn có vị hơi ngăm ngăm đắng.

Ngoài xào và nấu canh hay luộc, măng vầu còn được chế biến bằng cách lột phần lá để cuốn thịt khá cầu kỳ và ngon miệng.

Vào mùa giá măng vầu được bán tầm 25-30 ngàn đồng/kg.

4. Măng sặt

Măng sặt có nhiều tại các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Sơn La và được coi là một trong số những đặc sản của địa phương. Măng sặt được bán khá đắt so với các loại măng còn lại, giá vào mùa khoảng 30 ngàn - 50 ngàn đồng/kg nguyên vỏ. Loại măng này khá nhỏ, vì thế khi mua măng nguyên vỏ bóc và làm sạch thì số lượng còn lại không còn nhiều.

Măng sặt thường có vào tầm tháng 3-4, muộn hơn so với măng vầu một chút, loại măng này khá dễ nhận biết vì ngoại hình nhỏ bé của nó so với các loại măng khác.

Tuy vậy, nó vẫn là loại măng khiến nhiều người cứ đến mùa là phải "lùng" mua cho bằng được. Loại măng này không ngọt như măng vầu, nó có chút ngăm ngăm đắng nhưng lại vô cùng dễ ăn dễ nghiện.

Khác với các loại măng khác, khi chọn mua măng sặt, bạn nên chọn mua các ngọn măng to, độ dài vừa phải để hạn chế khối lượng của vỏ đồng thời việc bóc vỏ được nhanh và dễ hơn.

5. Măng giang

Mùa măng giang thường đến sau mùa măng nứa khoảng nửa tháng đến 1 tháng, tức là tầm tháng 8 dương lịch. Giang là loại cây sinh sống ở trên rừng nên việc lấy măng giang khá vất vả và mất thời gian.

Ngoài ra, măng giang được đánh giá là có vỏ ngoài cứng nhất trong họ hàng nhà măng, nên tốt nhất bạn chỉ nên mua măng đã bóc vỏ sẵn để việc chế biến được dễ dàng hơn.

Măng giang được đánh giá là loại măng ngon so với măng tre vì chúng được bóc rất non, phần lá măng dày, phần thân mềm nhưng khi ăn lại có cảm giác mềm sần sần rất thú vị.

Việc lựa chọn măng giang khá dễ, vì loại măng này vỏ và phần thân già cứng nên khi bóc vỏ, người ta không thể tham phần ống dài như măng nứa hay măng tre, chính vì vậy bạn chỉ cần chọn những ngọn tươi là đảm bảo sẽ ngon.

Cũng giống như măng nứa và măng tre rừng, có rất nhiều món có thể chế biến từ món măng giang như: xào, nấu canh, luộc... hoặc phơi khô để dự trữ. Món măng giang khô cũng rất ngon, vị đậm đà, dai giòn ăn khá thú vị.

Nguyễn Nguyên