Hiện tại, có ít nhất 30 thành phố ở Trung Quốc thực hiện phương thức phát voucher cho người dân đối với một số sản phẩm cụ thể. Tuy nhiên, tổng số voucher có trị giá là 5 tỷ CNY (704 triệu USD) lại chiếm chưa đến 0,01% doanh số bán lẻ trong năm 2019. Năm ngoái, tiêu dùng tư nhân đóng góp khoảng 60% tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc – đây là sự thay đổi đáng kể so với mô hình trước đó vốn tập trung vào đầu tư và xuất khẩu.

Trái ngược với Mỹ, Nhật Bản và Hồng Kông, kế hoạch kích thích kinh tế của Trung Quốc phụ thuộc phần lớn vào việc bơm tiền vào hệ thống ngân hàng, với kỳ vọng rằng các doanh nghiệp nhỏ có thể nhận được hỗ trợ từ đó. Chính quyền các địa phương cũng đang được trao tiền mặt để sử dụng cho những dự án cơ sở hạ tầng mới, giúp tạo ra thêm việc làm.

Zhang Jun – kinh tế gia tại Morgan Stanley Huaxin Securities, giải thích: "Việc phát tiền cho người dân sẽ không được chuyển thành số tiền chi tiêu tương đương, bởi mọi người thường gửi tiền vào ngân hàng trong thời điểm bất ổn."

Zhu Zhengfu -  thành viên của Hội nghị Tham vấn Chính trị Nhân dân Trung Quốc, từng đề xuất với chính phủ về việc phát 2.000 CNY (282 USD) tiền mặt cho người dân, như một khoản trợ cấp trong thời điểm dịch bệnh bùng phát. Zhu còn là phó chủ tịch Hiệp hội Luật sư toàn Trung Quốc. Ông cho biết khoản tiền này tương đương với mức chi tiêu tiêu dùng hàng tháng của người dân trung bình vào năm ngoái, có thể "cứu" được nhiều doanh nghiệp nhỏ. 

Việc phát phiếu mua hàng tại Trung Quốc lần đầu tiên được giới thiệu ở Nam Kinh – thủ phủ của tỉnh Giang Tô, hồi giữa tháng 3. Các voucher trực tuyến được áp dụng cho một số nhà bán lẻ có trị giá từ 50-100 CNY (7-14 USD) thông qua một chương trình quay số trúng thưởng. Ngoài ra, chính quyền thành phố cũng tung ra một số loại voucher dành cho người thu nhập thấp.

Tháng trước, thành phố Tế Nam thuộc tỉnh Sơn Đông cũng phát các phiếu giảm giá trị giá 20 triệu CNY để thúc đẩy chi tiêu cho du lịch và văn hoá. Chính quyền các địa phương khác cũng sử dụng biện pháp này gồm tỉnh Chiết Giang, thành phố Ninh Ba, tỉnh Hà Bắc và Liêu Ninh.

Tình trạng  thiếu viện trợ trực tiếp cho các hộ gia đình cũng làm dấy lên một cuộc tranh luận ở Trung Quốc, rằng liệu phụ thuộc vào việc ngân hàng cho vay và đầu tư hỗ trợ bởi nhà nước sẽ có lợi cho những người chịu thiệt hại kinh tế do Covid-19 hay không. Nhóm người này là những lao động nhập cư, dựa vào công việc tự do để kiếm sống hoặc những người quá nghèo để tiếp cận với một khoản vay.

Kế hoạch kích thích kinh tế mới nhất của Trung Quốc bao gồm thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng mới - trong đó có trung tâm dữ liệu và 5G. Đây là một sự thay đổi đối với gói kích thích khổng lồ mà Trung Quốc đưa ra ở thập kỷ trước, khi các doanh nghiệp nhà nước và chính quyền địa phương đi vay với mức lãi suất thấp. Do đó, hậu quả là các dự án đầu tư lãng phí, không hiệu quả và nợ chồng chất.

Wang Jun – kinh tế gia trưởng tại Zhongyuan Bank, cảnh báo rằng phần lớn số tiền chính phủ dự định cho phép chính quyền địa phương huy động qua phát hành trái phiếu sẽ trở nên lãng phí vào những dự án cơ sở hạ tầng không cần thiết, chứ không được sử dụng để kích thích chi tiêu tiêu dùng. 

Ông nói thêm: "Phát voucher là một cách để hỗ trợ ngành tiêu dùng và các gia đình thu nhập thấp. Tuy nhiên, chính phủ còn có khả năng tung ra gói kích thích chi tiêu lớn hơn. Họ chỉ cần phân bổ lại cơ cấu của gói hỗ trợ kinh tế."

Cho đến nay, Trung Quốc vẫn chưa tiết lộ mục tiêu tăng trưởng năm 2020 và kế hoạch hoàn thành mục tiêu đó. Một số ý kiến dự đoán rằng Bắc Kinh sẽ tiếp tục kích thích đầu tư và cho vay, trong khi số khác cho rằng sẽ có sự chuyển hướng sang thúc đẩy tiêu dùng và các động lực tăng trưởng mới thông qua các biện pháp cải cách.

Ông Wang nhận định: "Đó sẽ là một bài kiểm tra xem liệu Trung Quốc có xem xét lại tư duy về kinh tế theo kế hoạch hay không, hay họ thực sự tin tưởng vào vai trò của thị trường và người dân."  

Tham khảo SCMP 

Giang Ng