Hôm qua trong lớp học, tới phần khủng hoảng, một bạn có hỏi cô về vụ sao kê của Trấn Thành và đặt câu hỏi các nghệ sỹ nên xử lý cách nào. Cô đã trả lời, phân tích rất chi tiết; nay cô ghi lại cho các bạn không học có thể theo dõi tham khảo nhé.

Với chú ý rằng, post này cô share cho các bạn với mục đích học tập thôi. Fan của mấy nghệ sĩ đừng kéo vô chửi cô mắc công cô phải block. Vì nói thật lòng là cô không có ghét ai hết... Tương tự, các bạn antifan cũng đừng vô chửi nghệ sỹ ở đây. Em nào muốn trao đổi chuyên môn thì cô rất chào mừng.

Việc Trấn Thành tung sao kê thì các em đã rõ rồi. Nhiều báo phỏng vấn, cô cũng đã trả lời. Quan điểm ở đây rất rõ ràng và trước sau như một: các bạn nghệ sỹ thực hiện sao kê là trách nhiệm phải làm.

Phải làm với ai ạ? Với 3 đối tượng mà cô đã đề cập ở post trước: mạnh thường quân, người dân miền Trung và fan hâm mộ.

Tại sao lại là "phải" làm? Vì điều đó tốt cho chính bản thân các nghệ sỹ, chứ cô chưa đề cập tới khía cạnh pháp lý ở đây (tất nhiên, cô cũng chẳng phải luật sư).

Vậy việc Trấn Thành tung sao kê có tốt không? Tốt. Rất tốt, cho bản thân Trấn Thành. Như cô trả lời trên báo "minh bạch được tới đâu thì tốt cho bản thân nghệ sỹ tới đó".

Nó tốt như thế nào? Nó giúp mạnh thường quân, người dân miền Trung và fan hâm mộ nếu yêu quý và đặt niềm tin vào Trấn Thành có thể củng cố niềm tin mà họ đang có. Nhưng nó vô nghĩa với antifan, với những người đang không đặt niềm tin vào Trấn Thành.

Người ta chỉ tin vào những gì người ta muốn tin. Đó là chân lý, về khía cạnh truyền thông!

Nếu đặt giả thiết Trấn Thành không chủ ý ăn chặn tiền từ thiện (tức là, tiền từ thiện ra-vô trong tài khoản Trấn Thành có thể chênh, nhưng không nhiều, không đáng kể và cũng không phải do ý muốn chủ quan mà chỉ là khách quan), thì Trấn Thành có sai không?

Mấu chốt vấn đề nằm ở đây nhé các em. Trấn Thành (cũng tương tự với Đàm Vĩnh Hưng, Thủy Tiên, và nhiều nghệ sỹ khác nữa), tự cho rằng họ đúng. Và đấy chính là cái sai căn bản nhất.

Cái sai này là không thể cứu chữa, và nếu không dừng lại sớm, không quay xe, thì sẽ phát sinh ra nhiều cái sai khác nữa và hệ quả cuối cùng có thể là bị đẩy qua những cái sai không cách nào cứu vãn.

Các em đọc lại bài giải thích thế nào là minh bạch và giải trình khi làm từ thiện do cô đi hỏi các chuyên gia hoạt động xã hội, họ làm tài chính trong các Quỹ từ thiện đa quốc gia rất lớn, có kinh nghiệm hàng chục năm rồi). Thì tóm tắt nôm na lại, về căn bản, các nghệ sỹ chỉ "tạm coi là đúng" nếu:

- Có plan trước khi kêu gọi.

- Thực hiện thu đúng plan.

- Thực hiện chi đúng plan (đúng số tiền, đúng đối tượng, đúng thời gian).

- Có hóa đơn chứng từ cho mọi giao dịch thu chi.

- Có tổng kết - kiểm toán - giải trình.

Như vậy, để "đúng", thì nhìn vô thấy ngay 99% nghệ sỹ làm không "đúng" theo lý thuyết được đâu. Đụng vô đâu, là sai ở đấy.

Thí dụ như Trấn Thành, không có plan thu, cũng không có plan chi. Nói là chi cho đối tượng A nhưng lại chuyển tiền cho đối tượng B (rồi giải thích là đối tượng B sẽ chi ngược cho đối tượng A nên tôi vẫn đúng).

Bỏ qua sao kê của Trấn Thành là sai hay đúng, thiếu hay thừa hay đủ, thì Trấn Thành chưa có hóa đơn chứng từ cho các khoản chi.

Gần đây nhất, cô Hari - vợ Trấn Thành - còn hồn nhiên khoe tiền trong quỹ còn dư chút đỉnh (khoảng 9 triệu), nên vợ chồng cô "hào phóng" chuyển luôn 10 triệu cho UBMTTQ một cách tự hào. Nhưng nội hành động "giam tiền" tới ngày đó đã là sai quá sai, sai nghiêm trọng mất rồi.

Nhưng các em nhìn vô sẽ thấy, bản thân người trong cuộc họ không nhận thức như vậy. Họ cho rằng đó là làm đúng. Kể cả Trấn Thành, Đàm Vĩnh Hưng, hay Thủy Tiên cũng đều có chung suy nghĩ như vậy.

Cô giáo nhấn mạnh một lần nữa rằng ngay cả khi không có vấn đề gì với tổng số tiền, thì các hành vi nhỏ nhỏ đấy đã là sai rồi, chứ không thể nào đúng được. Nếu hiểu câu chuyện làm từ thiện của nghệ sỹ theo mô hình của Quỹ từ thiện chuyên nghiệp.

À, vậy nguồn cơn đám cháy ở đây không phải là tổng số tiền đâu (vốn là điều tất cả các nhân vật chính của chúng ta đang sa đà vô tranh cãi).

Nguồn cơn đám cháy nằm ở chỗ nghệ sỹ đã và đang nghĩ tới việc làm từ thiện một cách a-ma-tơ, làm kiểu "xuề xòa" còn cư dân mạng đang đòi hỏi và soi chiếu việc làm của nghệ sỹ theo quy chuẩn của những Quỹ từ thiện chuyên nghiệp.

Hai điều này vĩnh viễn và mãi mãi không thể "gặp nhau". Và kết quả là gì? Là nghệ sỹ càng cố chứng minh mình đúng, thì cư dân mạng càng soi ra đủ chi tiết để kết luận họ sai.

Đó là kiểu ông nói gà, bà nói vịt, chẳng đi đến đâu, không có hồi kết, và đương nhiên, sau mỗi lần giao chiến như vậy, đối tượng chịu thiệt hẳn nhiên là nghệ sỹ.

Vậy khi đã biết tâm đám cháy nằm ở chỗ đó, thì nghệ sỹ sẽ "dập" cách nào? Quá đơn giản:

Hoặc, họ thuyết phục được đám đông đánh giá họ sai hay đúng theo kiểu "từ thiện a-ma-tơ". Khi này 2 bên có chung định nghĩa, chung thước đo. Có thể đám đông sẽ thấy nghệ sỹ đã đúng (theo quy chuẩn này). Phương án này gần như là bất khả thi.

Hoặc, họ chấp nhận bỏ đi thước đo của cá nhân họ mà đánh giá mọi thứ theo tiêu chuẩn "chuyên nghiệp" của đám đông. Mà theo quy chuẩn này, thì nghệ sỹ auto sai, sai bét tè lè nhè ra rồi. Và sai thì phải nhận sai, sai tới đâu sửa tới đó, chịu trách nhiệm tới đó, thì khủng hoảng chấm dứt.

Hoặc, họ chấp nhận chỉ hướng tới làm hài lòng fan của họ và thẳng thừng tuyên bố: tôi chẳng có minh bạch giải trình gì hết. Ai tin tôi thì ủng hộ tiền tôi làm, không tin thì thôi. Ai thích nghĩ sao thì nghĩ. Sai tới đâu pháp luật xử tới đó, thế là xong chuyện.

Ở thời điểm hiện tại, các nghệ sỹ không chọn cách nào trong các cách kể trên. Họ chọn lối đi riêng, với ảo tưởng rằng khủng hoảng được giải quyết. Và rất buồn cười, khi Trấn Thành còn hùng hồn tuyên bố mục tiêu của ảnh là "lấy lại danh dự cho nghệ sỹ".

Điều cuối cùng: không ai có tội khi tòa án chưa đưa ra phán quyết cuối cùng. Mà tòa có xử xong rồi thì vẫn kháng cáo được. Tuy nhiên, nếu không tỉnh táo mà dừng lại sớm, thì các nghệ sỹ sẽ thua đau, và thua vĩnh viễn trong cuộc chiến truyền thông. Bất luận kết luận thế nào từ tòa án, nếu có một (số) phiên tòa thực sự diễn ra.