Tổ chức Y tế Thế giới hiện đã chính thức coi Covid-19 là một đại dịch toàn cầu. Chủng virus corona mới gây ra căn bệnh được đặt tên là SARS-CoV-2, hiện đã lan tới hơn 100 quốc gia, lây nhiễm trên 174.000 và giết chết hơn 7.000 người trong số họ.

Điều đáng ngại là chúng ta chưa có thuốc điều trị Covid-19, cũng như bất kể một loại vắc-xin nào có thể triển khai trên diện rộng. Hiện đã có một số thử nghiệm thuốc và vắc-xin trên nhóm nhỏ, nhưng kết quả là thứ chúng ta vẫn còn phải chờ đợi.

Vậy bạn có muốn giúp đỡ các nhà khoa học trong công việc của họ hay không, cụ thể là tìm ra một loại thuốc hoặc vắc-xin cho căn bệnh?

Sự thật là không phải ai cũng có thể xung phong đến phòng thí nghiệm làm việc vặt cho các nhà khoa học, nhưng chỉ cần có một chiếc máy tính và một đường truyền internet ổn định, bạn vẫn có thể đóng góp phần nào đó công sức trong nỗ lực tìm kiếm thuốc điều trị Covid-19.

Foldit, một trò chơi trực tuyến cho phép người dùng internet cách gấp các cấu trúc protein thành một hình dạng, mà ở đó, chúng giữ được tính ổn định. Đây là mục tiêu của các thiết kế protein phục vụ cho nghiên cứu y sinh, và cũng là thử thách của Foldit đặt ra cho người chơi. 

Trong dịch bệnh Covid-19, Foldit đã phát hành một phiên bản đặc biệt mới dành cho trò chơi của mình, một cửa mới để thể chinh phục. Họ đang muốn những người chơi gấp một cấu trúc protein có thể được sử dụng để chống lại virus corona.

"Virus corona có những gai protein mọc đột biến ra bên ngoài bề mặt, thứ mà nó dùng để nhận biết tế bào người", Brian Koepnick, một nhà hóa sinh tại Viện Thiết kế Protein thuộc Đại học Washington cho biết.

Koepnick là một "người chơi" kỳ cựu của Foldit. Thậm chí anh đã coi đó là một công cụ nghiên cứu của mình trong vòng 6 năm nay. 

"Người chơi của Foldit đang thiết kế các loại thuốc protein mới có thể dính vào những chiếc gai của virus Covid, khiến nó không nhận biết được tế bào người nữa. Điều này có thể ngăn chặn virus lây nhiễm tới nhiều tế bào hơn, ngay cả khi một người nào đó đã bị phơi nhiễm với căn bệnh".

Phát hành lần đầu tiên vào năm 2008, Foldit tiền thân là một dự án nghiên cứu thử nghiệm của Trung tâm Khoa học Trò chơi, Đại học Washington. Trò chơi đã trải qua rất nhiều phiên bản câu đố trước đây, đồng nghĩa với việc người chơi đã giúp các nhà khoa họ giải quyết hàng trăm bài toán liên quan đến protein.

Phiên bản mới nhất mà bạn có thể tải trên website của họ Foldit lúc này có tên là "1811: Coronavirus Binder Design: Round 3". Trong đó, người chơi được "thách thức thiết kế ra một loại protein chống virus có thể dính khóa virus corona và bẻ gãy quá trình lây nhiễm của nó".

"Câu đố này cung cấp một đoạn xoắn ốc đã được biết đến với khả năng dính vào virus corona. Người chơi Foldit có thể thiết kế một loại protein mới chứa đoạn xoắn ốc này. Bạn nên tập trung vào việc xây dựng một loại protein có lõi lớn, kỵ nước màu cam", phần giới thiệu trò chơi cho biết.

Koepnick giải thích về luật tính điểm của Foldit, trong đó, "bạn sẽ thay đổi hình dạng của mô hình protein để tối ưu hóa điểm số của bạn. Điểm số này thực sự là một tính toán phức tạp đại điện cho thế năng của gấp nếp". 

Hàm số để tính ra nó giống hệt với hàm số mà Koepnick và các nhà khoa học khác đang sử dụng trong nghiên cứu khoa học thực của mình.

Câu đố lần này của Foldit liên quan đến virus corona được thiết lập sao cho các mô hình có điểm số cao sẽ tạo ra sự kết dính tốt hơn với các gai protein của chủng virus. Các nhà khoa học có thể nhìn vào kết quả của những người chơi có điểm số cao nhất, để thiết kế một loại protein tiềm năng được sử dụng làm thuốc điều trị Covid-19 trong thế giới thực. 

Ở thời điểm khi câu đố mới của Foldit được phát hành, đã có hơn 500.000 tài khoản tham gia vào trò chơi. Hơn 2.500 người đã bắt tay vào việc chinh phục cửa mới.

Seth Cooper, nhà thiết kế chính của trò chơi, hiện đang là một phó giáo sư tại Đại học Khoa học Máy tính Đông Bắc Khoury, cho biết: Foldit được tạo ra bởi vì nhóm thiết kế của ông cho rằng con người có thể đưa ra các giải pháp tốt hơn máy tính. Mọi người chơi có thể tương tác tốt với các cấu trúc 3D của protein và họ hiểu cách thức mà chúng hoạt động.

Trước đây, những người chơi của Foldit đã giúp các nhà khoa học có được nhiều thiết kế protein để tổng hợp thành công. Ví dụ một người chơi đã giúp tìm ra được một protein ngăn chặn virus khỉ Mason-Pfizer năm 2011.

"Tôi thấy rất thú vị khi trò chơi của mình có thể giúp giải quyết các căn bệnh như thế này. Và đó cũng chính là mục tiêu ban đầu chúng tôi đã hi vọng, khi mới thiết kế ra trò chơi", Cooper nói.

Thú vị hơn nữa là một số người chơi rất giỏi trên Foldit thực ra chẳng hề có nền tảng gì về hóa sinh. Họ đơn giản chỉ tiếp cận các nếp gấp protein dưới con mắt của một người bình thường yêu cái đẹp. 

Nhưng bất ngờ thay, cách tiếp cận này nhiều khi tỏ ra rất hiệu quả. Một số người chơi giúp các nhà khoa học giải quyết được vấn đề của mình trên Foldit, và cũng đã được ghi tên thành một đồng tác giả trong bài báo khoa học công bố trên tạp chí uy tín.

Theo Cooper, dự án xây dựng những cộng đồng hướng tới giải pháp như thế này là một cách để đưa các trò chơi điện tử hướng tới một mục đích tốt, có giá trị ngoài đời sống. Khi mọi người chơi game, thực ra là họ đang sử dụng trí tuệ để giải quyết vấn đề. Vì vậy, thật tuyệt vời khi khai thác được trí tuệ đó để giải quyết các vấn đề trong thế giới thực.

*Bạn có thể làm gì trong dịch Covid-19 để bảo vệ bản thân mình? Hãy làm bài trắc nghiệm sau để biết:

Tham khảo Fastcompany

ZKNIGHT