Dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành: Khai thác tiềm năng sử dụng đất, phát triển du lịch

Mục tiêu đầu tư dự án nhằm kết nối Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, kết nối Thành phố Hồ Chí Minh với các tỉnh Bình Phước, Đắk Nông, Đắk Lắk, Gia Lai và các địa phương khác trong vùng, tạo không gian phát triển mới; khai thác tiềm năng sử dụng đất, phát triển du lịch, công nghiệp chế biến, khai khoáng… góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và quốc gia theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Dự án có điểm đầu giao đường Hồ Chí Minh (QL.14) tại Km1915+900, thuộc địa phận huyện Đắk R’Lấp, tỉnh Đắk Nông; điểm cuối kết nối với đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa, thuộc địa phận thị xã Chơn Thành, tỉnh Bình Phước.

Tổng chiều dài khoảng 128,8km; trong đó đoạn qua địa phận Bình Phước khoảng 101km, đoạn qua địa phận Đắk Nông khoảng 27,8km; chiều dài đường cao tốc khoảng 126,8km, chiều dài đoạn tuyến kết nối từ nút giao với cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh–Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa khoảng 2km.

Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỷ đồng, bao gồm 12.770 tỷ đồng vốn nhà nước (ngân sách địa phương 10.536,5 tỷ đồng, ngân sách địa phương 2.233,5 tỷ đồng) và 12.770 tỷ đồng vốn do nhà đầu tư thu xếp.

Phương án triển khai chia thành 5 dự án thành phần, trong đó: Dự án thành phần 1 (cao tốc đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành) đầu tư theo phương thức PPP (loại hợp đồng BOT; sơ bộ thời gian thu phí hoàn vốn khoảng 18 năm).

Các dự án thành phần 2, 3, 4, 5 thực hiện giải phóng mặt bằng, xây dựng đường gom và cầu vượt ngang qua địa phận tỉnh Đắk Nông, tỉnh Bình Phước triển khai theo hình thức đầu tư công.

Về tiến độ dự kiến, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết sẽ chuẩn bị dự án năm 2023-2024; giải phóng mặt bằng năm 2024-2025; thi công xây dựng từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành năm 2026.

Về nguồn vốn đầu tư, Chính phủ kiến nghị Quốc hội chấp thuận bố trí 8.770 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách trung ương năm 2022 và 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 để đầu tư dự án.

Đồng thời cho phép kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 đối với số vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách trung ương năm 2022 để thực hiện dự án.

Phân tích rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Thường trực Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với quy mô đầu tư của dự án. Tuy nhiên một số ý kiến đề nghị cân nhắc mở rộng đầu tư đoạn kết nối 2 km của dự án theo quy mô 4 làn xe để bảo đảm kết nối đồng bộ với đường cao tốc thành phố Hồ Chí Minh - Chơn Thành đang triển khai đầu tư, phát huy hiệu quả đầu tư (giảm thiểu chi phí trong quá trình nâng cấp, mở rộng sau này).

Ông Vũ Hồng Thanh cho biết, theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, sơ bộ tổng mức đầu tư dự án khoảng 25.540 tỷ đồng. Đề nghị phân tích rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt chi phí liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng và đất lúa của dự án.

Đối với vốn ngân sách trung ương khoảng 10.536,5 tỷ đồng: có ý kiến cho rằng việc bố trí 1.500 tỉ đồng từ nguồn dự phòng của Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn NSTW giai đoạn 2021 - 2025 là không khả thi.

Theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, số vốn Kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021-2025 chỉ được thực hiện đến ngày 31/01/2026. Dự án dự kiến đến hết năm 2026 mới hoàn thành, đề nghị Chính phủ giải trình làm rõ việc bố trí nguồn vốn để thực hiện Dự án trong năm 2026.

Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, có 2 dự án BOT song hành với dự án là dự án BOT Cầu 38 - thị xã Đồng Xoài và dự án nâng cấp mở rộng Quốc lộ 14 đoạn Km817 - Km887 (tỉnh Đắk Nông), nên việc đầu tư dự án sẽ làm giảm doanh thu và thay đổi phương án tài chính dự kiến ban đầu của các dự án này.

Do đó, ông Vũ Hồng Thanh đề nghị cần bổ sung giải pháp cụ thể đối với dự án để Quốc hội có cơ sở xem xét, quyết định. 

Thông thương hàng hóa, phát triển du lịch

Phát biểu tại Phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đánh giá cao Bộ Giao thông vận tải chuẩn bị Hồ sơ Dự án đầy đủ, chặt chẽ, đồng tình với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế

Tổng Thư ký Quốc hội nhất trí việc xây dựng tuyến đường quan trọng này, qua đó góp phần rất quan trọng phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương cũng như đảm bảo quốc phòng an ninh, tạo ra dư địa mới cho sự phát triển của các địa phương mà tuyến đường đi qua như thông thương hàng hóa, phát triển du lịch… 

Liên quan đến cơ chế, chính sách đặc thù của dự án, cơ chế chỉ định thầu, Chính phủ đã đề xuất chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kĩ thuật, gói thầu thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư áp dụng trong 2 năm kể từ ngày Dự án được Quốc hội quyết định đầu tư. Về nội dung này, Báo cáo thẩm tra đã trình bày khái quát, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đồng tình cần phải rà soát theo hướng những nội dung gì khác với luật thì mới cần đề xuất đặc thù, còn những nội dung nào mà luật đã quy định thì không cần xin cơ chế đặc thù. 

Riêng đối với gói thầu giải phóng mặt bằng và tái định cư, do không thuộc trường hợp chỉ định thầu theo quy định tại Điều 23 của Luật Đấu thầu, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, cần cơ chế đặc thù khác với Luật nên thuộc thẩm quyền xem xét của Quốc hội, do đó cần giải trình rõ hơn đối với cơ chế, chính sách

Cho ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ dự án có ý nghĩa quan trọng. Trước đây dự án được các đại biểu Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội đề xuất.

Chủ tịch Quốc hội khẳng định sự cần thiết và bày tỏ ủng hộ về mặt chủ trương đầu tư dự náy này bởi dự án có ý nghĩa chiến lược giúp kết nối khu vực Tây Nguyên với Đông Nam Bộ, tạo điều kiện phát triển cho các địa phương trong khu vực.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều mong muốn dự án được trình sớm hơn. Tuy nhiên để bảo đảm chuẩn bị kỹ lưỡng, bảo đảm các yêu cầu đề ra nên đến nay các cơ quan mới hoàn thiện hồ sơ để trình.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra và các ý kiến tại phiên họp để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, bổ sung báo cáo ý kiến của Kiểm toán nhà nước để hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội.